رزواستاتین (با نام های تجاری Crestor و Ezallor Sprinkle) یک داروی تجویزی است که برای درمان کلسترول بالا و پیشگیری از حملات قلبی و سکته های مغزی استفاده می شود. رزواستاتین متعلق به گروهی از داروها به نام استاتین ها است و از دو طریق عمل می کند:
● این دارو با مسدود کردن آنزیمی در کبد به نام HMG-CoA ردوکتاز، باعث کاهش تولید کلسترول در کبد می شود.
● همچنین با افزایش جذب کلسترول از خون توسط کبد و تجزیه آن، سطح کلسترول خون را کاهش می دهد.
رزواستاتین در دو شکل دارویی یعنی قرص و کپسول موجود است:
قرص رزواستاتین: این شکل دارویی برای اولین بار در سال 2003 توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و تحت نام تجاری Crestor تأیید شد. از آن زمان به بعد، نسخه های ژنریک رزواستاتین به صورت گسترده در حال تولید و عرضه می باشند.
کپسول رزواستاتین: این شکل دارویی در سال 2018 تحت نام تجاری Ezallor Sprinkle به تأیید سازمان غذا و دارو درآمد.
افرادی که قادر به بلعیدن قرص یا کپسول نیستند، می توانند محتوای داخل این کپسول ها را روی غذای نرم ریخته و مصرف کنند. تا کنون نسخه ژنریک این کپسول ها تأیید نشده است.
رزواستاتین برای چه مواردی استفاده می شود؟
قرص های رزواستاتین در کنار پرهیز غذایی برای موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرند:
- کاهش سطح کلسترول «بد» (لیپوپروتئین با چگالی کم یا LDL)
- افزایش سطح کلسترول «خوب» (لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL)
- کاهش سطح چربی خون (تری گلیسیریدها)
- کند کردن تجمع رسوبات چربی (پلاک) در دیواره رگ های خونی
موارد مصرف قرص رزواستاتین
این دارو در شرایط و گروه های زیر تجویز می شود:
بزرگسالان: برای درمان افرادی که نمی توانند تنها با رژیم غذایی و ورزش سطح کلسترول خود را کنترل کنند.
کودکان 8 تا 17 سال: برای درمان هیپرکلسترولمی هتروزیگوت، نوعی بیماری ارثی که باعث افزایش سطح LDL می شود. (این دارو برای کودکان زیر 8 سال مبتلا به این بیماری تأیید نشده است.)
کودکان 7 تا 17 سال: برای درمان هیپرکلسترولمی هموزیگوت، یک بیماری ارثی که افزایش شدید سطح LDL را در پی دارد. (این دارو برای کودکان زیر 7 سال تأیید نشده است.)
کاهش خطر حملات قلبی و سکته: برای مردان بالای 50 سال و زنان بالای 60 سال، بدون بیماری قلبی شناخته شده، اما دارای برخی عوامل خطر.
محدودیت مصرف در کودکان:
نسخه های ژنریک رزواستاتین و کپسول های رزواستاتین برای استفاده در کودکان تأیید نشده اند. تنها قرص های Crestor برای استفاده در کودکان تأیید شده اند، زیرا تولیدکننده قرص های Crestor در حال حاضر دارای حق انحصاری عرضه رزواستاتین در این گروه سنی می باشد.
نکته: تأثیر و ایمنی کامل رزواستاتین برای افراد مبتلا به دیس لیپیدمی فردریکسون نوع I و نوع V هنوز اثبات نشده است.
موارد منع مصرف رزواستاتین
در صورت ابتلا به مشکلات زیر، از مصرف رزواستاتین خودداری کنید:
- به رزواستاتین کلسیم یا هر یک از ترکیبات موجود در قرص یا کپسول رزواستاتین حساسیت دارید.
- مشکلات کبدی دارید.
قبل از مصرف رزواستاتین چه مواردی را باید به پزشک خود اطلاع دهم؟
پیش از آغاز مصرف رزواستاتین، حتماً پزشک خود را در جریان تمامی بیماری های خود قرار دهید. این امر در صورت وجود موارد زیر، به شدت حائز اهمیت می باشد:
- درد یا ضعف عضلانی بی دلیل دارید.
- در حال حاضر به مشکلات کلیوی مبتلا هستید یا قبلاً دچار آن بوده اید.
- در حال حاضر دچار مشکلات کبدی هستید یا سابقه این بیماری را دارید.
- روزانه بیش از 2 لیوان نوشیدنی الکلی مصرف می کنید.
- مشکلات تیروئیدی دارید.
همچنین، اگر بالای 65 سال بوده یا اصالت آسیایی دارید، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
نحوه مصرف رزواستاتین چگونه است؟
نحوه مصرف قرص و کپسول رزواستاتین به شکل زیر می باشد:
راهنمای مصرف قرص رزواستاتین:
- قرص ها را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
- این دارو معمولاً یک بار در روز تجویز می شود. قرص را به طور کامل ببلعید.
- این قرص ها را می توانید در هر زمانی از روز (با غذا و بدون غذا) مصرف کنید.
- بدون مشورت با پزشک خود، دوز دارو را تغییر ندهید و حتی در صورت احساس بهبودی، مصرف دارو را خودسرانه متوقف نکنید.
- ممکن است قبل از شروع درمان و در طول درمان با رزواستاتین، آزمایشاتی برای بررسی سطح کلسترول خون تجویز شود. پزشک بر اساس نتایج این آزمایشات، دوز مناسب دارو را تجویز خواهد کرد.
- معمولاً قبل از شروع درمان با رزواستاتین، نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی برای کاهش کلسترول خواهید داشت. به یاد داشته باشید که در طول مصرف این قرص ها نیز رعایت این رژیم غذایی ضروری است.
- در صورت نیاز به مصرف آنتی اسیدهای حاوی ترکیبات آلومینیوم و منیزیم هیدروکسید، حتماً حداقل 2 ساعت پس از مصرف رزواستاتین این داروها را مصرف کنید.
روش مصرف کپسول های رزواستاتین:
- کپسول ها را دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
- این دارو را روزانه یک بار به صورت خوراکی مصرف کنید. کپسول ها را به طور کامل ببلعید.
- از شکستن، خرد کردن یا جویدن کپسول ها خودداری کنید.
- کپسول ها را می توانید در هر زمانی از روز، چه با غذا و چه بدون غذا، مصرف کنید.
اگر در بلعیدن کامل کپسول مشکل دارید، می توانید کپسول را باز کرده و محتویات آن را با یک غذای نرم (مانند پوره سیب، یا پودینگ با طعم شکلات یا وانیل) مخلوط کنید. برای اطلاعات دقیق تر، «دستورالعمل مصرف» در بروشور دارو را با دقت مطالعه نمایید.
دستورالعمل مصرف کپسول با غذاهای نرم:
- کپسول را به‌آرامی باز کنید.
- گرانول های داخل کپسول را روی یک قاشق چای خوری غذای نرم (مانند پوره سیب یا پودینگ با طعم شکلات یا وانیل) بپاشید.
- مخلوط گرانول و غذای نرم را ظرف مدت 60 دقیقه مصرف کنید.
- گرانول ها را نجویید.
- حتی اگر مقداری از مخلوط باقی ماند، آن را دور بریزید. به هیچ وجه مخلوط گرانول و غذای نرم را برای مصرف بعدی نگه ندارید.
چگونه کپسول های رزواستاتین را از طریق لوله بینی معده ای مصرف کنیم؟
لوله تغذیه بینی به معده یا NG tube لوله نازک و نرمی است که از طریق بینی وارد شده و به معده می رسد. این لوله برای تغذیه بیمارانی استفاده می شود که به دلایل مختلف قادر به بلع طبیعی غذا نیستند.
اگر نیاز به مصرف رزواستاتین از طریق لوله بینی معده ای (با سایز حداقل 16 French یا بزرگ تر) دارید، دستورالعمل زیر را با دقت اجرا کنید.
مراحل گام به گام:
- یک سرنگ کاتتری 60 میلی لیتری تهیه کرده و ابتدا پلانجر (پیستون) سرنگ را بردارید.
- کپسول را به آرامی باز کنید و گرانول های داخل آن را در سیلندر سرنگ بریزید.
- 40 میلی لیتر آب به گرانول های داخل سرنگ اضافه کنید. (از هیچ مایع دیگری استفاده نکنید.)
- پلانجر را دوباره به سرنگ وصل کرده و سرنگ را به مدت 15 ثانیه خوب تکان دهید تا محتویات به طور کامل مخلوط شوند.
- سرنگ را به لوله بینی معده ای متصل کرده و فوراً مایع را به معده منتقل کنید.
- مقدار باقی مانده از مخلوط را برای استفاده بعدی نگه ندارید و آن را دور بریزید.
- پس از انتقال مخلوط، لوله بینی معده ای را با 20 میلی لیتر آب تمیز بشویید تا مطمئن شوید که هیچ ذره ای باقی نمانده است.
نکات مهم هنگام مصرف رزواستاتین:
- از تغییر دوز دارو یا قطع مصرف آن بدون مشورت با پزشک خود جداً خودداری کنید.
- پزشک ممکن است برای نظارت بر سطح کلسترول خون، آزمایش خون تجویز کرده و -در صورت لزوم- دوز دارو را بر اساس نتایج آزمایش ها تنظیم کند.
- ممکن است قبل از شروع درمان با رزواستاتین، پزشک از شما بخواهد که یک رژیم غذایی خاص برای کاهش کلسترول را آغاز کنید. بسیار مهم است که در طول مصرف این دارو، همچنان به این رژیم غذایی پایبند بمانید.
- اگر نیاز به مصرف آنتی اسیدهایی دارید که حاوی ترکیبات آلومینیوم و منیزیم هیدروکسید هستند، حتماً مصرف آن‌ها را به حداقل 2 ساعت بعد از رزواستاتین موکول کنید تا تأثیر دارو دچار اختلال نشود.
در صورت فراموش کردن یک دوز مصرف رزواستاتین چه باید بکنم؟
اگر یک دوز این دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید. اما هرگز دو دوز را در فاصله زمانی کمتر از 12 ساعت مصرف نکنید.
عوارض جانبی رزواستاتین چیست؟
عوارض جانبی جدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد، حساسیت یا ضعف عضلانی (میوپاتی):
مشکلات عضلانی، از جمله آسیب به بافت عضلات، می توانند در برخی افراد جدی باشند و در موارد نادر حتی باعث آسیب به کلیه و خطرات جانی شوند! بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، بلافاصله پزشک خود را در جریان بگذارید:
- درد، حساسیت یا ضعف عضلانی بی دلیل، به ویژه اگر همراه با تب یا خستگی غیرعادی باشد.
- اگر پس از قطع مصرف دارو طبق دستور پزشک، مشکلات عضلانی همچنان ادامه داشت. در این شرایط، پزشک ممکن است آزمایش هایی برای تشخیص دلیل مشکلات عضلانی تجویز نماید.
برخی فاکتورها می توانند احتمال بروز مشکلات عضلانی را افزایش دهند:
- مصرف هم زمان رزواستاتین با داروهای خاص دیگر
- داشتن سن 65 سال یا بیشتر
- ابتلا به کم کاری تیروئید کنترل نشده (هیپوتیروئیدیسم)
- مشکلات کلیوی
- استفاده از دوزهای بالای این دارو
- مشکلات کبدی:
رزواستاتین ممکن است بر عملکرد کبد برخی افراد تأثیر منفی بگذارد. پزشک شما باید قبل از شروع مصرف دارو (و همچنین در صورتی که علائم مشکلات کبدی در حین درمان بروز کرد)، برای شما آزمایش خون تجویز کند.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- احساس خستگی یا ضعف غیر عادی
- کاهش اشتها
- احساس درد در بالا و سمت راست شکم
- تیره شدن رنگ ادرار
- زرد شدن پوست یا سفیدی چشم ها (علائم زردی)
عوارض جانبی رایج رزواستاتین:
شایع ترین عوارض جانبی رزواستاتین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- دردها و گرفتگی های عضلانی
- درد شکم
- ضعف
- تهوع
علاوه بر موارد بالا، حواس پرتی و گیجی نیز به عنوان عوارض جانبی این دارو گزارش شده اند. در صورت بروز عوارض جانبی آزار دهنده یا مداوم، به پزشک خود اطلاع دهید. به یاد داشته باشید که این موارد، تمام عوارض جانبی رزواستاتین را شامل نمی شوند. برای دریافت اطلاعات بیشتر، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
دکتر مرعشی زاده متخصص قلب و عروق
