واریس طنابی ناشی از نارسایی دریچه‌های وریدی است که موجب تجمع خون و افزایش فشار در دیواره‌های رگ‌ها می‌شود. این وضعیت منجر به تورم و پیچ‌خوردگی رگ‌ها، به‌ویژه در پاها، می‌گردد. در این مقاله، به بررسی علل و راه‌های مؤثر درمان آن می‌پردازیم.
واریس طنابی چیست؟
واریس طنابی نوعی اختلال عملکرد دریچه‌های عروق خونی است که باعث بازگشت ناکافی خون به قلب می‌شود. در نتیجه، خون در رگ‌ها جمع شده و فشار بیشتری به دیواره عروق وارد می‌کند و موجب برجستگی و پیچ‌خوردگی رگ‌ها می‌شود. این رگ‌های پیچ‌خورده که به رنگ آبی تیره یا بنفش هستند معمولاً در قسمت داخلی و خارج ران، پشت ساق پا، پشت زانو و باسن و مچ پا دیده می‌شوند و می‌توانند علائمی چون درد، خستگی و سنگینی در پاها ایجاد کنند.
واریس شاخه‌ای یا طنابی به‌تدریج پیشرفت کرده و تعداد رگ‌های درگیر و شدت علائم افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند به آسیب‌های پوستی و لخته‌های خون منجر شود که خطر آمبولی ریه را افزایش می‌دهد. از هر ۱۰ بزرگسال، ۳ نفر به این عارضه مبتلا هستند و معمولاً زمینه ارثی دارد. بنابراین، درمان زودهنگام برای جلوگیری از عوارض ضروری است.
واریس طنابی چه علائمی دارد؟
واریس شاخه‌ای یا طنابی ممکن است در هر فرد به شکلی متفاوت ظاهر شود، اما برخی از علائم رایج آن عبارتند از:
- تغییر رنگ پوست
- خارش و سوزش
- حساسیت و درد هنگام لمس
- خستگی و احساس ناراحتی
- بروز زخم در پاها
- التهاب و کهیر
- ایجاد رنگ‌دانه‌های قهوه‌ای
- گرفتگی در ساق پا، تورم مچ پا و احساس سنگینی پاها
رنگ‌دانه‌های قهوه‌ای و التهاب پوستی معمولاً نتیجه نشت مایعات از وریدهای واریسی به بافت‌های اطراف است که به علت افزایش فشار در این رگ‌های آسیب‌دیده رخ می‌دهد. در شرایط حادتر، واریس شاخه‌ای می‌تواند باعث تورم مزمن شده و به مرور زمان مشکلات جدی‌تری مانند تغییرات دائمی در بافت و پوست ایجاد کند. از آنجایی که این علائم ممکن است با سایر مشکلات پزشکی اشتباه گرفته شوند، مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص دقیق و تعیین روش درمانی مناسب، امری ضروری است.
دلایل اصلی واریس طنابی و عوامل تشدیدکننده
هر سیاهرگی در بدن می‌تواند دچار واریس شود، اما واریس طنابی معمولاً در پاها، به‌خصوص در ناحیه ساق، ایجاد می‌شود. این امر به دلیل فشار مضاعفی است که ایستادن و راه رفتن به رگ‌های پا وارد می‌کند.
عواملی که فشار بیش از حد به پاها یا شکم وارد می‌کنند، می‌توانند به ایجاد این نوع واریس منجر شوند. برخی از دلایل اصلی بروز این عارضه عبارتند از:
- وراثت: اگر یکی از والدین واریس داشته باشد، احتمال ابتلای فرزندان به ۴۰٪ می‌رسد؛ و در صورت درگیری هر دو والد، این احتمال دو برابر می‌شود.
- جنسیت: زنان دو برابر بیشتر از مردان به دلیل تأثیرات هورمونی در معرض واریس قرار دارند.
- بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون و فشار رحم بر عروق در دوران بارداری، خطر واریس را افزایش می‌دهد.
- افزایش سن: با افزایش سن، دیواره‌ها و دریچه‌های رگ‌ها ضعیف‌تر می‌شوند.
- ایستادن طولانی‌مدت: مشاغل و فعالیت‌هایی که نیاز به ایستادن طولانی دارند، فشار زیادی بر رگ‌های پا وارد می‌کنند.
- یبوست مزمن و کم‌تحرکی: هر دو عامل می‌توانند جریان خون را کاهش داده و رگ‌ها را تحت فشار قرار دهند.
- تومورها: در موارد نادر، تومورها می‌توانند با ایجاد فشار بر رگ‌ها، به واریس منجر شوند.
در نهایت، برخلاف باور عمومی، نشستن با پاهای ضربدری علت واریس نیست؛ اما ممکن است علائم واریس را تشدید کند.
در نهایت، برخلاف باور عمومی، نشستن با پاهای ضربدری علت واریس نیست؛ اما ممکن است علائم واریس را تشدید کند.
روش‌های تشخیص واریس طنابی
واریس طنابی اغلب به دلیل برجستگی و ظاهر قابل مشاهده‌اش از روی پوست تشخیص داده می‌شود، اما برای ارزیابی دقیق‌تر، بررسی‌های تخصصی زیر لازم است:
معاینه بالینی
ارزیابی دقیق وضعیت ظاهری رگ‌های واریسی توسط پزشک برای تشخیص اولیه.
تحلیل اتیولوژیک
بررسی علت‌های زمینه‌ای، مانند عوامل وراثتی، برای فهم منشأ بروز واریس.
بررسی آناتومیک
شناسایی رگ‌های خاصی که درگیر واریس شده‌اند و تعیین شدت درگیری.
ارزیابی پاتوفیزیولوژیک
بررسی دقیق جهت و الگوی جریان خون در رگ‌های آسیب‌دیده برای ارزیابی عملکرد آن‌ها.
این روش‌های تشخیصی به متخصصان کمک می‌کنند تا بهترین استراتژی‌های درمانی را متناسب با شرایط هر فرد تنظیم کنند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
عوارض جانبی واریس طنابی
- احساس ناراحتی و سنگینی پاها به ویژه پس از ایستادن طولانی مدت
- تورم و ناراحتی در ناحیه مچ پا که ممکن است در طول روز افزایش یابد
- احساس سوزش یا ضربان در کف پا یا ساق که معمولاً در پایان روز شدت می‌گیرد
- اسپاسم‌های ناگهانی و دردناک در عضلات پا، مخصوصاً هنگام خواب
- نازک و خشک شدن پوست روی رگ‌های واریسی که می‌تواند با خارش و تحریک پوست همراه باشد.
راه‌های مؤثر برای پیشگیری از واریس طنابی
اگر به رگ‌های شاخه‌ای مبتلا هستید یا می‌خواهید از بروز آن جلوگیری کنید، با رعایت نکات زیر می‌توانید جریان خون خود را بهبود بخشیده و از واریس پیشگیری کنید:
- از روی هم انداختن پاها بپرهیزید؛ این کار می‌تواند به تجمع خون و فشار در رگ‌ها منجر شود.
- جوراب واریس پا بپوشید؛ این جوراب‌ها به بهبود گردش خون کمک کرده و فشار روی رگ‌ها را کاهش می‌دهند.
- ورزش منظم داشته باشید؛ فعالیت‌های بدنی حداقل ۳ ساعت در هفته به تقویت عضلات پاها و بهبود جریان خون کمک می‌کند.
- به علائم هشداردهنده توجه کنید؛ در صورت مشاهده درد، تورم یا ناراحتی در رگ‌ها، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
درمان واریس طنابی چگونه است؟
درمان واریس شاخه‌ای با توجه به شدت و نوع آن، شامل روش‌های مختلفی است که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود.
- میکروفلبکتومی: یک روش جراحی ساده که رگ‌های آسیب‌دیده را بدون بخیه و بیهوشی کامل از بین می‌برد.
- مصرف آسپرین: این داروی ضدانعقاد خون به بهبود جریان خون و کاهش خطر لخته‌شدن کمک می‌کند.
- لیزر درمانی: لیزر Cutera Excel V برای کوچک‌کردن و بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود.
- اسکلروتراپی: در این روش، با تزریق ماده‌ای شیمیایی به رگ‌های آسیب‌دیده، وریدهای مشکل‌ساز مسدود و تخریب می‌شوند. برای دقت بیشتر، این فرآیند از طریق سونوگرافی انجام می‌گیرد.
- عمل جراحی: شامل روش‌هایی مانند بستن رادیوفرکوئنسی برای رگ‌های واریسی بزرگ‌تر.
- ورزش منظم: فعالیت‌هایی مانند شنا، پیاده‌روی و یوگا برای تقویت عضلات و بهبود جریان خون.
برای درمان واریس طنابی به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
برای درمان واریس طنابی، باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید؛ چرا که این متخصصان در تمامی جنبه‌های مراقبت از عروق، از روش‌های کم‌تهاجمی گرفته تا جراحی‌های پیچیده، تجربه و تخصص دارند. برای مشاوره و درمان حرفه‌ای، می‌توانید به مطب دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق، مراجعه کنید یا از خدمات مشاوره آنلاین و تلفنی ایشان از طریق وبسایت بهره‌مند شوید.
