التهاب یا تورم پا در برخی از شرایط عادی است. برای مثال وقتی مدت طولانی پای خود را آویزان نگه می‌داریم، ساق و مچ پا کمی متورم می‌شود؛ اما گاهی التهاب پا فراتر از یک تورم ساده است و برای حل آن لازم است علل زمینه‌ای را شناسایی کرده و آن‌ها را برطرف کرد. ما در این مقاله علل التهاب پا، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان را بررسی می‌کنیم.
منظور از التهاب پا چیست؟
التهاب پا به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن تورم و گاهی هم قرمزی، گرما و درد در پا وجود دارد. این شرایط معمولا برای ساق و قسمت پایینی مچ ایجاد می‌شود، اما گاهی ممکن است قسمت‌های بالاتر مانند ران را نیز در بر بگیرد. وقتی پا ملتهب می‌شود، ممکن است به درستی در داخل کفش جا نشده و یا دچار گزگز و ناراحتی گردد.
چرا دچار التهاب پا می‌شویم؟
التهاب پا می‌تواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد. در اینجا شایع‌ترین دلایل را دسته‌بندی کرده‌ایم.
- وریدهای واریسی (واریس): وریدهای واریسی، سیاهرگ‌های متورم و پیچ‌خورده‌ای هستند که زمانی‌که دریچه‌های داخل رگ‌ها ضعیف شده یا آسیب می‌بینند، ایجاد می‌شوند. این دریچه‌ها خون را به‌سمت بالا (سمت قلب) می‌فرستند و وقتی خوب عمل نمی‌کنند، خون در رگ تجمع می‌یابد مایعات داخل خون از رگ‌های واریسی خارج شده و در پا جمع می‌شود. این تجمع مایعات سبب تورم پا می‌گردد.
- آسیب یا ضربه: هرگونه آسیب یا ضربه به پا، مانند رگ‌به‌رگ‌شدن، کشیدگی، شکستگی یا کبودی، می‌تواند منجر به التهاب، به‌عنوان پاسخ طبیعی بدن به آسیب بافتی شود.
- عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی یا قارچی مانند سلولیت یا پای ورزشکاران می‌توانند باعث التهاب در بافت‌های پا شوند. در این شرایط، معمولا التهاب با درد و قرمزی همراه است و برای برطرف‌کردن آن نیاز به درمان آنتی‌بیوتیک است.
- آرتریت: شرایطی مانند آرتریت روماتوئید یا استئوآرتریت می‌تواند باعث التهاب در مفاصل پا شود. افرادی که به این عارضه دچار هستند در مفصل درگیر مانند زانو و یا مچ، دچار ورم می‌شوند. این تورم معمولا با درد همراه است.
- ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت: ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی، چه ایستاده یا نشسته، می‌تواند باعث تجمع مایع در پاها و مچ پا شده و التهاب ایجاد کند. این شرایط خوش‌خیم است و با چند دقیقه بالاگرفتن پا برطرف می‌شود.
- بارداری: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش فشار روی سیاهرگ‌های قسمت پایینی بدن، می‌تواند منجر به احتباس مایعات و تورم در پاها و مچ پا شود. این تورم نیز طبیعی و خوش‌خیم است.
- بیماری قلبی، کبدی یا کلیوی: برخی مشکلات پزشکی مانند نارسایی قلبی، بیماری کبد یا بیماری کلیوی می‌تواند منجر به احتباس مایعات در بدن از جمله پاها و مچ پا شود.
- داروها: برخی داروها، مانند انواعی از داروهای فشار خون یا داروهای ضدبارداری خوراکی، می‌توانند باعث احتباس مایعات و در نتیجه التهاب پا شود.
التهاب پا چه علائمی دارد؟
علائم التهاب پا به‌علت آن بستگی دارد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم یا پف‌کردن پوست: در این شرایط پوست براق و کشیده به نظر می‌رسد. همچنین فشار‌دادن ناحیه متورم برای چند ثانیه، باعث ایجاد گودی یا فرورفتگی موقت در پوست می‌شود (ادم گوده گذار)
- جانشدن پا در کفش: افرادی که پاهایشان متورم می‌شود، معمولا در پوشیدن کفش و دمپایی دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها حس می‌کنند که کفش برای پای آن‌ها کوچک است.
- دیده‌نشدن قوزک پا: در شرایط تورم شدید، قوزک پا در زیر التهاب مخفی شده و کم‌تر مشخص است.
برای پیشگیری از التهاب پا چه باید کرد؟
پیشگیری وابسته به علت است.
- اگر باردار هستید، برای پیشگیری از التهاب پا لازم است از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کرده و گاهی برای چند دقیقه پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- وضعیت خود را تغییر دهید. برای مثال برای مدت طولانی ننشینید.
- اگر دچار بیماری کبدی و کلیوی هستید، مصرف مایعات را مطابق با دستور پزشک محدود کنید و از مصرف زیاد نمک خودداری نمایید.
- اگر واریس دارید، از جوراب واریس استفاده کرده و مدت کم‌تری بایستید.
برای درمان التهاب پا به چه دکتری مراجعه کنم؟
در بیشتر مواقع مراجعه به متخصص قلب برای تشخیص دلیل التهاب پا یک راه حل مناسب است. با این حال اگر مشکل مربوط به قلب نباشد، متخصص قلب، شما را به پزشک مربوطه ارجاع می‌دهد.
درمان التهاب پا
برای برطرف شدن این مشکل لازم است علت مشخص شده و برطرف گردد. با این حال برخی از اقدامات وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای کاهش التهاب پا (فارغ از علت آن) استفاده کنید.
- تا جایی که می‌توانید پاهای خود را روی صندلی یا بالش قرار داده و بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- برای بهبود جریان خون، ورزش‌های ملایمی مانند پیاده‌روی را انجام دهید.
- کفش‌های پهن و راحت با پاشنه کوتاه و کف نرم بپوشید.
- برای جلوگیری از عفونت، پاهای خود را بشویید، خشک و مرطوب کنید.
- برای مدت طولانی نایستید و یا ننشینید.
- لباس، جوراب یا کفش خیلی تنگ نپوشید.
- برای تشخیص علت اصلی به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
التهاب پا که به آن تورم و یا ادم نیز می‌گویند، به معنای تجمع مایعات در زیر پوست و بافت‌های همبند پا است. این عارضه به دلایل مختلفی مانند بارداری، واریس، مشکلات قلبی، کلیوی، کبدی و یا مصرف برخی از داروها ایجاد شده و برای رفع آن لازم است علت اصلی تشخیص داده و برطرف شود.
