آنژین واریانت یا پرینزمتال از نظر عامل بروز، تظاهرات بالینی، تشخیص و درمان، با آنژین های معمولی متفاوت است.
آنژین پرینزمتال چیست؟
آنژین ها همواره در اثر انسداد های ناشی از بیماری شریان های کرونری، به وجود نمی آیند. گاهی اوقات، آنژین می تواند در افرادی بروز دهد، که شریان های کرونری آن ها به طور کامل فاقد پلاک های عروقی است. آنژین در برخی افراد به دلیل اسپاسم یا تنگی ناگهانی شریان های کرونری، به وجود می آید. شریان های کرونری، عروق خونی هستند که به عضله قلب خون رسانی می کنند.
آنژین پرینزمتال یا وازواسپاستیک، در اثر اسپاسم یا گرفتگی شریان های کرونری به وجود می آید. اسپاسم شریان کرونری می تواند سبب بروز ایسکمی (کمبود اکسیژن) در بخشی از عضله قلب شود، که از شریان مبتلا، خون دریافت می کند. در حالی که آنژین پرینزمتال ممکن است عواقب مهمی همچون حمله قلبی یا آریتمی های مرگ بار قلبی را در پی داشته باشد، اما پس از تشخیص درست می تواند به طور موثر درمان شود.
احساسی همچون یک حمله قلبی
درد آنژین پرینزمتال از درد آنژین های دیگر قابل تمایز نیست. این آنژین نیز همانند دیگر آنژین ها با یک یا چندین علامت همراه است که از جمله آن ها می توان به تنگی قفسه سینه، فشار، فشردگی، احساس پری، احساس وجود یک گره یا وزنه در قفسه سینه، گرفتگی یا سوزش اشاره کرد. این ناراحتی ها می توانند با حالت تهوع، تعریق، قطع تنفسی و یا تپش قلب همراه باشند. این علائم اغلب به مدت 15 دقیقه یا بیشتر تداوم دارند. در حالی که آنژین های معمول اغلب در هنگام ورزش یا استرس بروز می دهند، آنژین پرینزمتال در هنگام استراحت، گریبان گیر بیمار می شود. در واقع، آنژین پرینزمتال در اولین ساعات روز یعنی بین نیمه شب و اول صبح بروز می دهد.
افراد با تجربه این ترکیب از علائم، اغلب تصور می کنند که به حمله قلبی دچار شده اند. از طرفی امکان دارد این مورد چندان بد نباشد زیرا افرادی که تصور ابتلا به حمله قلبی را دارند بیشتر به دنبال درمان پزشکی خواهند بود. آنژین پرینزمتال هر چه زود تر تشخیص داده شود، درمان آن موثر تر خواهد بود.
چه کسی به آنژین پرینزمتال ابتلا می یابد؟
افراد مبتلا به این آنژین اغلب نسبتا جوان و سالم بوده و از نظر ابتلا به بیماری های رایج قلبی، دارای عوامل خطر بسیاری اندکی (به جز مصرف سیگار) هستند. از آن جایی که محصولات تنباکو می توانند سبب اسپاسم شریانی شوند، مصرف سیگار یک عامل متداول در تحریک بروز آنژین، در افراد مبتلا به این بیماری است. سیستم عصبی خود مختار نیز می تواند در این زمینه نقش داشته باشد. مصرف موادی همچون کوکائین یا آمفتامین ها، آنژین پرینزمتال را رقم می زنند.
در میان افراد مبتلا به آنژین پرینزمتال، آن هایی که سو مصرف مواد دارند، بیشتر از دیگران از آسیب قلبی دائمی یا کشنده رنج می برند. اختلال در عملکرد اندوتلیال، با این که عامل اصلی نیست، اما می تواند تاثیر داشته باشد. در این اختلال، لایه پوشاننده سطح داخلی شریان ها به خوبی عمل نمی کند. اختلال در عملکرد اندوتلیال همچنین با سندرم قلبی X، پدیده رینود و سردرد های میگرنی نیز ارتباط دارد. تحقیقات بیان داشته اند که افراد مبتلا به آنژین پرینزمتال، معمولا از سردرد های میگرنی نیز رنج می برند. عواقب شدید تر آنژین پرینزمتال معمولا در افراد مصرف کننده سیگار، کوکائین و آمفتامین ها بیشتر بروز می دهند.
آنژین پرینزمتال چگونه تشخیص داده می شود؟
آنژین پرینزمتال هنگامی بروز می دهد که ناحیه ای از یک شریان کرونری اصلی، به طور ناگهانی دچار اسپاسم شده و جریان خون رونده آن به قلب، به طور موقت مسدود می شود. در طول آنژین پرینزمتال، نوار قلب، بالا رفتن شدید قطعه ST را نشان می دهد. این پدیده به طور رایج در حملات قلبی دیده می شود. مصرف نیترات ها معمولا فورا اسپاسم را برطرف کرده و شریان های کرونری را به حالت طبیعی خود باز می گردانند.
مواردی که پزشکان برای تشخیص آنژین پرینزمتال به دنبال آن هستند در پایین بیان شده اند:
- درد قفسه سینه ناشی از آنژین
- وجود تغییرات شدید در نوار قلب
- رهایش علائم با مصرف نیترات ها
- طبیعی بودن ظاهر شریان های کرونری در آزمایش کاتتر گذاری قلبی
در بسیاری از موارد، پزشک در لحظه وقوع آنژین حضور نداشته و فرد مبتلا هنگامی مراجعه می کند که آنژین از بین رفته است. در این موارد، تست های تشخیصی می توانند شامل پایش متحرک نوار قلب، به مدت چند هفته و تست استرس ورزشی باشند. در حالی که آنژین پرینزمتال معمولا در هنگام استراحت بروز می دهد، اما در 20 درصد بیماران این وضعیت با ورزش کردن نیز پدیدار می شود. البته، گاهی اوقات انجام کاتتر گذاری قلب به همراه آزمایش های تحریک کننده، برای انجام تشخیص مورد نیاز هستند.
از آن جایی که آنژین پرینزمتال در اثر اسپاسم شریان های کرونری و نه انسداد شریانی به وجود می آید، در کاتتر گذاری قلبی، ظاهر شریان ها طبیعی خواهد بود. همچنین، از آن جایی که آنژین پرینزمتال تنها نوع آنژینی نیست که در شریان های کرونری طبیعی دیده می شود، انجام تشخیص درست، ممکن است نیازمند تحریک اسپاسم در شریان های کرونری باشد. دو نوع دارو به نام استیل کولین و ارگووین، اغلب برای القای اسپاسم شریانی، در حین کاتتر گذاری قلبی استفاده می شوند. این نوع آزمایش به یافتن تشخیص درست کمک می کند. در آزمایش هایپرونتیلاسیون، از بیمار خواسته می شود تا به مدت 6 دقیقه کامل، تنفس های عمیق و سریع داشته باشد.
این آزمایش به طور ویژه در افراد مبتلا به نوع شدید و متداول آنژین پرینزمتال مفید است. به نظر می رسد که این آزمایش در افراد دارای انواع تکی یا غیر متداول آنژین پرینزمتال مفید نباشد. آزمایش با استیل کولین یا ارگونووین، در حین کاتتر گذاری قلبی انجام می شود. نتایج حاصل از این نوع آزمایش اعتبار بیشتری نسبت به نتایج آزمایش هایپرونتیلاسیون دارند. در این آزمایش، یک مورد از این دارو ها به صورت درون وریدی (ارگونووین) یا به طور مستقیم در شریان کرونری (استیل کولین) تزریق می شود.
در افراد مبتلا به آنژین پرینزمتال، این دارو ها اغلب ناحیه ای را از شریان تحریک می کنند که معمولا سبب بروز علائم آن ها می شود. این اسپاسم موضعی می تواند در حین فرایند کاتتر گذاری دیده شود. در حال حاضر، آزمایش با استیل کولین نسبت به ارگونوین، ایمن تر بوده و آزمایش ((تهاجمی – تحریکی)) انتخابی است.
چشم انداز و عوارض
نوع آریتمی ایجاد شده، به نوع شریان های کرونری بستگی دارد. برای مثال، در درگیری شریان کرونری راست، بلوک قلبی و در درگیری شریان خلفی نزولی چپ، تاکی کاردی بطنی ایجاد می شود. با این که بروز حملات قلبی در آنژین پرینزمتال رایج نیست اما احتمال بروز آن ها و آسیب دیدن عضله قلب وجود دارد. درمان مناسب آنژین پرینزمتال، خطر ابتلا به چنین عوارضی را به شدت کاهش می دهد. در واقع، افراد پس از درمان می توانند یک زندگی سالم و پر نشاط را داشته باشند.
درمان
در صورت ابتلا به آنژین پرینزمتال، کنترل عوامل خطر قلبی بسیار اهمیت دارد. مصرف تنباکو یک محرک قوی در اسپاسم شریان های کرونری بوده و اجتناب از آن بسیار ضروری است. دارو های مسدود کننده کانال های کلسیمی، اولین خط درمانی در درمان آنژین پرینزمتال هستند. در صورت نیاز به دارو های بیشتر، می توان از نیترات ها نیز استفاده کرد. همچنین، با توجه به این که اطلاعات جدید، بیانگر توانایی استاتین ها در پیشگیری از اسپاسم شریان های کرونری هستند، مصرف استاتین را باید با پزشک خود مطرح کرد.
استاتین ها دسته ای دارویی هستند که علاوه بر کاهش کلسترول، عملکرد لایه اندوتلیال را نیز بهبود می بخشند. دارو هایی که می توانند اسپاسم شریان های کرونری را تحریک کنند و باید از مصرف آن ها اجتناب شود شامل بتا بلاکر ها و برخی دارو های میگرنی همچون ایمیترکس (سوماتریپتان) می شوند. داروی آسپرین توانایی بروز اسپاسم را داشته و باید در مصرف آن احتیاط کرد.
نتیجه گیری:
آنژین پرینزمتال یک بیماری غیر شایع است که به دلیل اسپاسم شریان های کرونری، سبب ایجاد آنژین می شود. در حالی که آنژین پرینزمتال می تواند به عواقب شدیدی مخصوصا در مصرف کنندگان سیگار، کوکائین و آمفتامین منجر شود، اما پس از تشخیص درمانی موفقیت آمیز خواهد داشت.