ضربان قلب کند برای برخی از افراد مشکلی به وجود نمی آورد. معمولا ضربان قلب افراد بزرگسال سالم و ورزشکاران، کمتر از 60 عدد در دقیقه است، اما برادی‌کاردی در افراد دیگر، نشان دهنده وجود نقص در سیستم هدایت الکتریکی قلب است.
اگر چنین حالتی رخ داده باشد، یعنی ضربان ساز طبیعی قلب درست کار نمی‌کند یا مسیر های الکتریکی این عضو مختل شده است. در برخی موارد ضربان قلب آن قدر کند است که نمی تواند به خوبی خون را در بدن پمپ کرده و نیاز های آن را برطرف کند. در این صورت علائمی مانند سرگیجه یا ضعف ظاهر می شود. این نشانه ها در برخی موارد می تواند زندگی فرد را به خطر اندازد.
برادی کاردی یا ضربان قلب آهسته چیست؟
برادی کاردی ضربان قلب آهسته است. ضربان قلب بزرگسالان معمولاً بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است، اما اگر برادی کاردی دارید، قلب شما کمتر از 60 ضربه در دقیقه می‌زند.
چه چیزی منجر به برادی کاردی می شود؟
عوامل مختلفی موجب برادی کاردی می شوند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در ساختار قلب به دلیل بالا رفتن سن
- ابتلا به بیماری های آسیب زننده به سیستم هدایت الکتریکی قلب: از جمله این بیماری ها می‌توان به بیماری شریان کرونری، حمله قلبی و عفونت هایی مانند اندوکاردیت و میوکاردیت اشاره کرد.
- ابتلا به بیماری هایی که ضربان الکتریکی قلب را کند می‌کنند: از جمله این بیماری ها می‌توان به کم کاری تیرویید یا به هم خوردن تعادل الکترولیت ها، مانند میزان بالای پتاسیم در خون اشاره کرد.
- مصرف برخی دارو ها: از جمله این دارو ها می توان به دارو های ضد افسردگی، دارو های قلبی و مواد مخدر اشاره کرد.
اختلال برادی کاردی چه نشانه هایی دارد؟
ضربان بسیار کند قلب، منجر به موارد زیر می‌شود:
- احساس سرگیجه یا منگی
- احساس تنگی نفس یا مشکل در ورزش کردن
- احساس خستگی
- احساس درد در قفسه سینه یا تپش قلب یا فلوتر قلبی
- احساس گیجی یا مشکل در تمرکز
- غش (در صورتی که برادی کاردی منجر به کاهش فشار خون شود.)
برخی از افراد هیچ نشانه ای ندارند یا نشانه هایشان آن قدر خفیف است که فکر می کنند این موضوع، نشانه افزایش سن است. با گرفتن نبض خود می توانید بفهمید که قلبتان چقدر تند می زند. اگر ضربان قلب کند باشد؛ باید به پزشک مراجعه کنید.
برادی کاردی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک با گرفتن نبض بیمار، برادی کاردی را تشخیص می دهد. ممکن است پزشکتان معاینات جسمانی انجام دهد و سوالاتی راجع به سابقه بیماری های گذشته از شما بپرسد و حتی نوار قلبی (الکتروکاردیوگرام) تهیه کند. الکتروکاردیوگرام، سیگنال های الکتریکی کنترل کننده ضربان قلب را می‌سنجد. برادی کاردی همیشگی نیست؛ به همین دلیل احتمال دارد الکتروکاردیوگرام، نتواند این بیماری را نشان دهد.
ممکن است مجبور شوید از نوعی ابزار سیار الکتروکاردیوگرام استفاده کنید. به عنوان مثال، می‌توان از هولتر مانیتورینگ استفاده کرد. معمولا مدت زمان استفاده از این ابزار، حدود یک روز یا بیشتر است. این دستگاه ضربان قلب شما را در طول یک شبانه روز، و در زمانی که در حال انجام فعالیت های روزانه خود هستید؛ ثبت می کند. ممکن است پزشک از شما آزمایش خون هم بگیرد، تا مطمئن شود که بیماری دیگری دلیل ابتلا به برادی کاردی نیست.
روش درمان برادی کاردی چگونه است؟
روش درمان برادی کاردی (ضربان قلب آهسته)، به منشا و نشانه های آن بستگی دارد. در صورتی که برادی کاردی بدون نشانه باشد؛ احتمال دارد اصلا روش درمانی خاصی برای آن در نظر گرفته نشود. شما و پزشکتان تصمیم می‌گیرید که کدام روش درمانی برای شما مناسب است.
- اگر آسیب به سیستم هدایت الکتریکی، منجر به برادی کاردی شده باشد؛ احتمالا باید از یک دستگاه ضربان ساز استفاده کنید. دستگاه ضربان ساز نوعی ابزار کاشتنی است، که به اصلاح ضربان قلب کند کمک می‌کند.
- اگر مشکلاتی مانند کم کاری تیرویید و عدم تعادل الکتریکی، منجر به بروز برادی کاردی شده باشند؛ باید نسبت به درمان این اختلال ها اقدام شود. با درمان این موارد، برادی کاردی هم درمان می شود.
- اگر مصرف دارویی خاص، منجر به کندی بیش از حد ضربان قلب شود؛ پزشک مصرف دوز دارو را تنظیم می کند یا داروی دیگری برای شما تجویز می‌کند.
یکی از هدف های درمانی، تسریع ضربان قلب و رفع این نشانه ها است. این روش های درمانی، برای برخی از انواع برادی کاردی و پیش گیری از مشکلات حاد موثر است. از جمله این مشکلات می توان به بی هوشی و آسیب های حاصل از آن و یا حتی مرگ اشاره کرد.
چه کار هایی می توانید در خانه برای ضربان قلب آهسته انجام دهید؟
معمولا برادی کاردی به دلیل وجود نوعی بیماری قلبی ایجاد می شود، پس باید سعی کنید به منظور بهبود کلی وضعیت سلامت؛ سبک زندگی سالمی داشته باشید. به عنوان مثال می توانید موارد زیر را رعایت کنید:
- رعایت رژیم غذایی سالمی که حاوی سبزیجات، میوه، آجیل، حبوبات، گوشت بدون چربی، ماهی و غلات است. مصرف الکل، سدیم و شکر را محدود کنید.
- سعی کنید اگر نمی توانید هر روز هفته فعال باشید؛ در بیشتر روز های هفته فعالیت کنید. با مشورت با پزشک خود خواهید فهمید که شدت این فعالیت و ورزش باید در چه حد باشد.
- کاهش وزن (در صورت لزوم) و حفظ آن وزن
- سیگار نکشیدن
- کنترل بیماری های دیگری مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت
اگر بی هوش شدید یا نشانه هایی از حمله قلبی یا تنگی نفس شدید را تجربه کردید؛ خیلی سریع کمک اورژانسی بگیرید. اگر ضربان قلبتان کندتر از حد عادی است یا احساس می‌کنید امکان دارد غش کنید یا دچار تنگی نفس شده اید؛ با پزشک خود تماس بگیرید.
تفاوت برادی کاردی با تاکی کاردی چیست؟
تاکی کاردی و برادی کاردی دو نوع ضربان قلب نامنظم هستند. تاکی کاردی زمانی است که قلب سریعتر از 100 ضربه در دقیقه می‌زند. برادی کاردی زمانی است که قلب کندتر از 60 ضربه در دقیقه می‌زند.
دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب (ضربان ساز)
بیشتر افرادی که از دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب استفاده می کنند؛ زندگی عادی و طبیعی خواهند داشت. باید از وسایل قدرتمند الکتریکی و مغناطیسی دوری کنید. این وسیله ها می توانند منجر به ایجاد اختلال در عملکرد ضربان ساز شوند، اما استفاده از بیشتر تجهیزات و لوازم خانگی الکتریکی بلامانع است.
پزشک باید مرتبا دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب را بررسی کند. اگر با نشانه هایی مواجه شدید که نشان دهنده وجود اختلال در عملکرد دستگاه بود؛ با پزشک خود تماس بگیرید. از جمله این نشانه ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربان قلبتان خیلی سریع یا کند است یا نوسان دارد یا دچار تپش قلب شده‌اید.
- اگر احساس سرگیجه یا منگی دارید یا فکر می‌کنید ممکن است غش کنید.
- احساس تنگی نفس جدید یا پیش رونده.
دکتر مرعشی زاده متخصص قلب در تهران
