هر بار که به مطب پزشک می روید، احتمالاً فشار خون شما اندازه گیری می شود. چک کردن فشار خون، یکی از بررسی های علائم حیاتی است که به پزشک کمک می کند سلامتی شما را تحت نظر بگیرد. همانطور که برخی از افراد به دلیل ژنتیک و سابقه ی خانوادگی، مستعد بیماری های قلبی هستند، فشار خون نیز یکی از شاخص های مهم بیماری های قلبی در آینده است.
فشار خون، نیروی جریان خون در برابر دیواره رگ ها، در حین پمپاژ خون توسط قلب است و با استفاده از دو عدد سیستولیک و دیاستولیک اندازه گیری می شود. سیستولیک یا عدد بالا، فشار خون را در زمان پمپاژ قلب، و دیاستولیک یا عدد پایین، فشار خون را در زمان استراحت قلب بین ضربان ها، اندازه گیری می کند. آیا خطر فشار خون پایین مانند خطر فشار خون بالا است؟ با اینکه خطرات مرتبط با فشار خون بالا به خوبی شناخته شده هستند، اما فشار خون پایین نیز می تواند موجب بروز مشکلاتی شود. در ادامه مطلب بیشتر توضیح خواهیم داد.
علل و انواع فشار خون پایین
.کم فشاری خون شدید معمولاً در اثر حادثه، عفونت جدی یا واکنش آلرژیک به صورت ناگهانی شروع می شود.
- فشارخون پایین ارتواستاتیک: در یک فرد سالم، بیدار شدن سریع بعد از حالت نشسته یا دراز کشیده، می تواند موجب افت سریع فشار خون شود. گرچه، در برخی از افراد این شرایط ممکن است دائمی و قابل توجه باشد که فشارخون پایین ارتواستاتیک نامیده می شود. کم آبی بدن نیز می تواند نقش عمده ای در این مسئله داشته باشد.
- افت فشار خون با واسطه عصبی: زمانی رخ می دهد که فرد به مدت طولانی نشسته باشد. این نوع کم فشاری خون در کودکان، جوانان و یا افرادی که تب یا بیماری ویروسی دارند، شایع تر است.
- افت فشار خون بعد از غذا خوردن که در بزرگسالان مسن تر رخ می دهد، موجب بروز سرگیجه یا غش بعد از غذا خوردن می شود. تصور می شود که این بیماری با جمع شدن خون در ناحیه شکم برای کمک به هضم غذا اتفاق می افتد.
عوامل دیگری که منجر به فشار خون پایین می شوند:
- بارداری، به ویژه در 24 هفته اول
- داروهایی مانند داروهای ادرارآور، مسدود کننده های بتا و ضدافسردگی
- عفونت های سپسیس
- واکنش های آلرژیک
- آنافیلاکسی یا بیش دفاعی
- دیابت
- کم خونی
- کم آبی بدن
- آسیب های تروماتیک
- مشکلات مغزی
- مشکلات عصبی یا اختلال سیستم عصبی
- گرمازدگی قلب
- مشکلات تیروئید
افراد لاغر یا فعال ممکن است در معرض فشار خون پایین قرار بگیرند. اما افت فشار خون ناگهانی یا فشار خون پایین مداوم، طبیعی نیست و نشانه ی وجود یک مشکل در سلامتی است.
علائمی که باید مراقب آنها باشید
اکثر افراد مبتلا به کم فشاری خون هیچ علائمی ندارند. پزشکان به دنبال الگویی برای فشار خون پایین مزمن هستند که با یک یا چند علائم زیر همراه است:
- سر درد
- گردن درد یا کمر درد
- سرگیجه، سبکی سر یا احساس غش، خستگی، ضعف
- تنفس سطحی یا سریع
- تاری دید
- کم آبی بدن و تشنگی غیرطبیعی
- عدم توانایی برای تمرکز کردن
- سردی، رنگ پریدگی یا کبودی پوست
- افسردگی
- تپش قلب یا ضربان قلب سریع یا ضعیف
فشار خون پایین را چگونه می توان تشخیص داد؟
اغلب افراد برای اولین بار درمطب پزشک متوجه می شوند که فشار خون پایین دارند. برخی دیگر نیز ممکن است با چکاپ فشار خون در منزل، متوجه کم فشاری خون جدید یا مزمن شوند.
اگر علائم بالا را دارید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک درمورد علائم، سوابق پزشکی گذشته، داروهای مصرفی و همچنین آزمایشات پیشین از شما سؤالاتی می پرسد. سپس معاینه پزشکی انجام می دهد و با توجه به علت مشکوک فشار خون پایین، آزمایشات دیگری انجام می دهد. کنترل شرایط به علت فشار خون پایین بستگی دارد.
درمان فشار خون پایین
درمان به شدت علائم شما بستگی دارد و شامل تجویز دارو، نوشیدن مایعات برای پیشگیری از کم آبی بدن، اصلاح تغذیه یا افزایش مصرف نمک می شود. اگر فشار خون پایین شما بر اثر تغییر ناگهانی در وضعیت بدنتان باشد، سعی کنید به آهستگی بلند شوید. اگر برای مدت طولانی بایستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند برای پیشگری از جمع شدن خون در پاهایتان جوراب فشاری بپوشید تا به گردش خون بهتر کمک کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر فشار خون شما افت بسیار شدیدی دارد، اندام های حیاتی بدنتان ممکن است اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکنند که می تواند منجر به شرایط اورژانسی شود و بافت ها و سلولهای بدنتان آسیب ببییند. اگر پوست رنگ پریده یا سرد، تنفس سریع، کبودی پوست یا ضربان قلب سریع و یا ضعیف را تجربه کردید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
برای علائم غیر اورژانسی شما، پزشک آزمایشاتی انجام می دهد تا علت فشار خون پایین را شناسایی کند و یک راه حل پیدا کند.
پیشگیری از فشار خون پایین و علائم آن
اگر پزشک فشار خون پایین را با علائم تشخیص دهد ممکن است راههای ساده ای را پیشنهاد دهد تا از علائم پیشگیری کند. برای مثال:
- به آهستگی بلند شوید.
- مقدار زیادی آب بنوشید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- جوراب های فشاری بپوشید.
- تمرینات ورزشی خود را به حالت نشسته یا روبه کمر اصلاح کنید.
- به هنگام بلند شدن، وسیله ای را بگیرید.
- ثابت شده است که حرکاتی مانند منقبض کردن عضله پا یا روی هم قرار دادن پاها در حالت ایستاده، فشار خون وضعیتی را کاهش می دهد تا به طور مصنوعی فشار خون را افزایش دهد.
اگر احساس سرگیجه دارید، چند دقیقه بنشینید یا دراز بکشید و یا می توانید بنشینید و سر خود را بین زانوهایتان قرار دهید. این کار به شما کمک می کند تا فشار خونتان به حالت طبیعی برگردد و علائمتان از بین بروند. اگر پزشک داروهایی برای کمک به پیشگیری از مشکلات فشار خون پایین تجویز کرده، آنها را دقیقاً طبق نسخه مصرف کنید.
آیا فشار خون پایین خطرناک است؟
مطابق با گزارشات مؤسسه ملی قلب، ریه و خون، فشار خون طبیعی برای یک فرد بزرگسال سالم زمانی است که عدد سیستولیک زیر 120 و عدد دیاستولیک کمتر از 80 باشد. فشار خون پایین محسوب می شود. فشار خون پایین، کم فشاری خون یا هایپوتنشن نامیده می شود. به طور کلی، در رابطه با خطر فشار خون پایین باید گفت که خطرناک نیست، مگر اینکه علائم نگران کننده ای ایجاد کند.
