مایع لنفاوی، مایعی سرشار از پروتئین است که وظیفه ی دفع مواد مضر از بدن را بر عهده دارد. این مایع از طریق رگ ها و غدد لنفاوی (که همگی بخشی از سیستم لنفاوی هستند) در بدن جریان یافته است. اما در صورتی که مایع لنفاوی به درستی تخلیه نشود، ممکن است انباشته شده و باعث ورم غیر طبیعی شود.
این وضعیت لنف ادم نام دارد که بیشتر در پاها دیده می شود، اما در هر ناحیه ای که غدد و رگ های لنفاوی وجود داشته باشند، ممکن است ایجاد شود. لنف ادم مزمن در پا ها درمان قطعی ندارد، اما خوشبختانه می توانید با انجام یک سری اقدامات، علائم آن را کنترل کنید.
دلایل ایجاد لنف ادم در پاها
لنف ادم در برخی موارد ارثی یا ژنتیکی بوده که به آن «لنف ادم اولیه» گفته می شود. نوع اولیه لنف ادم بسیار نادر است و معمولاً در دوران نوزادی، نوجوانی یا بزرگسالی ظاهر خواهد شد. در مقابل، احتمال ابتلا به لنف ادم ثانویه (که به علت آسیب به غدد و رگ های لنفاوی ایجاد می شود) بسیار بالاتر می باشد.
از جمله علل شایع لنف ادم ثانویه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب دیدگی: مصدومیت های ورزشی شدید یا زخم های عمیق می توانند منجر به آسیب دیدگی غدد و رگ های لنفاوی شده و خطر ابتلا به لنف ادم را افزایش دهند. همچنین، در مواردی که پزشک مجبور به برداشتن غدد لنفاوی در حین جراحی شود، ممکن است لنف ادم در پا ها رخ دهد.
- سرطان: در صورتی که یک تومور بزرگ، جریان طبیعی مایع لنفاوی را مسدود کند، احتمال بروز تورم افزایش می یابد.
- پرتو درمانی: پرتو درمانی برای درمان سرطان می تواند موجب ایجاد زخم یا التهاب شده و در نتیجه، عملکرد سیستم لنفاوی را با اختلال مواجه کند.
- عفونت در غدد لنفاوی: در برخی موارد نادر، انسداد جریان مایع لنفاوی ناشی از عفونت بوده و باعث تجمع مایع و لنف ادم می شود.
علائم لنف ادم در پاها
از مهم ترین علائم لنف ادم می توان به تورم اشاره کرد. اما در اغلب موارد، علائم اولیه چیز دیگری است. برخی از علائم رایج لنف ادم در پا ها عبارتند از:
- احساس سنگینی یا سفت شدن پاها؛ ممکن است متوجه شوید که یکی از پاچه های شلوارتان تنگ تر از قبل شده (در حالی که وزنتان تغییری نکرده است)!
- تورم در انگشتان پا
- احساس درد یا کاهش دامنه حرکتی در پا
در صورتی که هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بهتر است در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید. درمان زود هنگام لنف ادم می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و مانع از بروز آسیب های دائمی شود.
پیشنهاد مطالعه: مراقبت از تورم پا
روش های درمان لنف ادم در پاها
درمان لنف ادم شامل روش های جراحی و غیر جراحی می شود. پزشکان معمولاً برای کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری، ترکیبی از این روش ها را به کار می گیرند. در صورت ابتلا به لنف ادم پیشرفته و عدم تأثیر درمان های غیر جراحی، ممکن است پزشک عمل جراحی را پیشنهاد کند؛ تا با برداشتن بافت های آسیب دیده، جریان مایع لنفاوی را بهبود ببخشد. با تشخیص لنف ادم در مراحل اولیه، معمولاً می توان آن را بدون نیاز به جراحی کنترل کرد.
روش های غیر جراحی برای درمان لنف ادم پا:
- استفاده از بانداژ یا جوراب های فشرده سازی: بانداژ فشرده سازی یا جوراب مخصوص می تواند به کاهش تورم و هدایت بهتر مایع لنفاوی از پا ها به سمت قلب کمک کند. افراد مبتلا به لنف ادم معمولاً در طول روز (مخصوصاً هنگام ورزش) از این پوشش ها استفاده می کنند. استفاده از این جوراب ها در طول شب نیز توصیه می گردد.
- ورزش کردن: انجام تمرینات سبکی که به طور خاص برای لنف ادم طراحی شده اند، می تواند به بهبود تخلیه مایع لنفاوی کمک کند. یک متخصص فیزیوتراپی در این زمینه شما را بیشتر راهنمایی کند.
- پمپ پنوماتیک: این دستگاه مانند یک کاف فشار خون بسیار بزرگ است که کل پا را پوشانده و با اعمال فشار موج دار، به هدایت مایع لنفاوی به سمت قلب کمک می کند. معمولاً این پمپ در کنار سایر روش های درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
- ماساژ لنفاوی: ماساژ تخصصی لنف ادم می تواند به بهبود تخلیه مایع لنفاوی و گرفتگی های بافت نرمی که باعث انسداد جریان مایع شده اند کمک کند.
چگونه می توان از لنف ادم در پاها پیشگیری کرد؟
در صورت جراحی برداشتن غدد لنفاوی، با رعایت چند نکته می توانید احتمال بروز لنف ادم را کاهش دهید:
- بهداشت پوست را رعایت کنید؛ هر روز پا ها و ساق های پای خود را به آرامی شسته و به خوبی خشک کنید. همچنین، برای جلوگیری از خشکی و ترک خوردگی پوست، از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.
- از ایجاد زخم، خراش و سوختگی جلوگیری کنید؛ این موارد می توانند زمینه ساز عفونت شوند. حتماً در فضای باز از کرم ضد آفتاب و اسپری دافع حشرات استفاده کنید و در محیط های نامناسب پابرهنه راه نروید.
- در صورت بروز زخم، سریعاً آن را درمان کنید؛ ناحیه آسیب دیده را به خوبی بشویید، از پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید و روی آن را با باند تمیز بپوشانید. تا زمانی که زخم کاملاً بهبود پیدا نکرده، از بانداژها یا جوراب های فشرده سازی استفاده نکنید.
- برای اصلاح موهای پا از ژیلت استفاده نکنید؛ بهتر است به جای تیغ از ماشین اصلاح برقی استفاده شود تا احتمال ایجاد بریدگی کاهش پیدا کند.
- در هنگام خواب، پای خود را بالاتر از سطح بدن خود نگه دارید: در صورت امکان، پاهایتان را روی یک بالش قرار دهید.
- از وارد کردن فشار بیش از حد به پاها خودداری کنید؛ از انجام حرکات ورزشی که ممکن است به پاهای شما آسیب برسانند، بپرهیزید.
- از وسایل گرمایشی و سرمایشی روی پای آسیب دیده استفاده نکنید؛ سونا، پدهای گرمایی و کیسه های یخ می توانند منجر به تشدید علائم لنف ادم شوند.
اگر مشکوک به لنف ادم هستید، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. مراجعه زود هنگام به پزشک و انجام سریع روند تشخیص و درمان، از وخیم تر شدن بیماری شما جلوگیری می کند. عدم درمان لنف ادم می تواند منجر به ضخیم شدن پوست و اسکار دائمی ناحیه آسیب دیده شود. به یاد داشته باشید که با رعایت یک برنامه درمانی مناسب و ایجاد تغییرات در سبک زندگی، می توان لنف ادم را کنترل کرده از زندگی خود لذت ببرید.
