پیوند قلب، یک جراحی بزرگ بوده و با خطر ابتلا به برخی عوارض همراه است. در حالی که برخی عوارض ممکن است بلافاصله پس از فرایند بروز دهند، برخی دیگر ماه ها یا حتی سال ها بعد پدیدار می شوند. مهم ترین خطرات پیوند قلب در پایین آورده شده اند.
خطرات پیوند قلب
پیوند قلب مانند سایر جراحی ها با عوارضی همراه است، که در ادامه آن ها را توضیح خواهیم داد.
رد پیوند
یکی از رایج ترین عوارض جراحی پیوند قلب، رد پیوند قلب اهدایی است. در این پدیده، سیستم ایمنی، قلب را به عنوان یک عامل بیگانه شناسایی کرده و به آن حمله ور می شود. رد پیوند معمولا روز ها، هفته ها، ماه ها و گاهی سال ها پس از جراحی اتفاق می افتد. مصرف دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی، با این که می توانند احتمال رد پیوند را کاهش دهند اما همواره در پیشگیری کامل از آن موفق نیستند.
علائم رد پیوند شامل موارد زیر هستند:
- لرز و درد
- خستگی شدید
- تنگی نفس
- تورم مچ پا
- تپش قلب
- افزایش اندک دمای بدن
- درد شکمی
در صورت مشاهده هر کدام از این علائم باید فورا با پزشک یا تیم درمان خود تماس گرفت. رد پیوند معمولا با افزایش مقدار مصرفی دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی برطرف می شود.
شکست یا عدم موفقیت پیوند
یکی از جدی ترین عوارضی که می تواند پس از پیوند قلب بروز دهد، عملکرد نامناسب عضو اهدایی است. این پدیده با نام شکست پیوند یا اختلال عملکردی اولیه پیوند شناخته می شود. شکست پیوند در 5 تا 10 درصد موارد پیوند قلب رخ داده و می تواند مرگ بار باشد. بیماران از نظر علائم شکست پیوند تحت نظر قرار گرفته می شوند تا در صورت بروز، اقدامات درمانی هر چه سریع تر شروع شوند. درمان های شکست پیوند شامل موارد زیر هستند:
- مصرف دارو های حمایت کننده از قلب جدید
- دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) جهت رساندن اکسیژن به خون
- دستگاه کمکی قلب، جهت بر عهده کردن وظیفه قلب جدید
- دستگاه بای پس جهت حفظ گردش خون تا زمان بهبود قلب جدید
- در صورت شکست پیوند و داشتن توان بدنی لازم برای جراحی مجدد، امکان دارد فرد دوباره در لیست افراد منتظر قلب اهدایی قرار گیرد.
عوارض دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی
دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی، می توانند با برخی عوارض چشم گیر همراه باشند. از جمله آن ها می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
افزایش آسیب پذیری نسبت به عفونت ها
- افزایش وزن
- مشکلات کلیوی
- افزایش فشار خون
- دیابت
- ضعف یا پوکی استخوان (استئوپروز)
- افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان مخصوصا سرطان پوست
در صورت تجربه عوارض جانبی مشکل ساز باید با پزشک یا تیم درمانی خود مشورت کرد. افراد نباید قبل از مشورت با پزشک، نسبت به قطع دارو های مصرفی خود اقدام کنند.
عفونت ها
دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی، این سیستم را در بدن ضعیف کرده و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می دهند. در حین مصرف این دارو ها بهتر است موارد زیر را مد نظر قرار داد:
- هر گونه علائم احتمالی عفونت را فورا به پزشک یا تیم درمان اطلاع دهید. تب، درد عضلانی، اسهال و سردرد از جمله این علائم هستند.
- واکسن ها را به موقع تزریق کنید. برخی واکسن ها برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف مناسب نیستند. به همین دلیل، بیماران باید درباره لزوم تزریق هر نوع واکسن، با پزشک یا تیم درمان خود مشورت کنند.
- از تماس نزدیک با افراد مبتلا به عفونت خودداری کنید. حتی در صورتی که قبلا نسبت به یک بیماری همچون آبله مرغان ایمنی یافته اید، باز هم باید از فرد مبتلا دوری کنید. جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت، ممکن است مصرف دارو های آنتی بیوتیک، ضد قارچ و ضد ویروس به مدت چند هفته یا چند ماه پس از جراحی برای بیمار تجویز شود.
تنگی شریان ها
تنگی یا سفت شدن عروق خونی متصل به قلب اهدایی، یک عارضه بلند مدت رایج در پیوند قلب است. اصطلاح پزشکی این پدیده واسکولوپاتی آلوگرافت قلبی (CAV) است. این مشکل معمولا چندین سال پس از پیوند اتفاق می افتد. تنگی شریانی یک عارضه جدی است که با کاهش جریان خون رونده به قلب می تواند سبب بروز حمله یا نارسایی قلبی شود.
به همین دلیل، به بیماران توصیه می شود که به وسیله آزمایش های متداول آنژیوگرافی، سلامت عروق کرونری خود را تحت نظر داشته باشند. با این که دارو هایی جهت کنترل واسکولوپاتی آلوگرافت قلبی وجود دارد اما تنها درمان آن انجام یک پیوند قلب دیگر است.