نارسایی قلبی یک بیماری طولانی مدت است که در آن قلب، نمی تواند خون را به اندازه ی کافی پمپاژ کند و نیاز های بدن را در هر زمانی برطرف نماید. در ابتدا از ورزش و دارو برای درمان نارسایی قلب بهره می برند و زمانی که بیماری بدتر شود، درمان شامل عمل های جراحی احتمالی خواهد بود. وضعیت بیمار در آینده به عوامل مختلفی بستگی دارد که مراقبت از خود، یکی از آن عوامل است.
نارسایی قلبی
نارسایی قلب یا نارسایی احتقانی قلب، یک بیماری طولانی مدت است که با گذشت زمان وخیم تر می شود. از نام این بیماری این طور برداشت می شود که قلب از کار افتاده است، اما این طور نیست. نارسایی قلبی زمانی است که قلب نتواند آن طور که باید، خون را پمپاژ کند. وقتی قدرت پمپاژ قلب کمتر شود، می تواند به اندام های بدن آسیب زده و باعث تجمع مایعات در ریه شود.
انواع نارسایی قلبی
علت های بسیاری برای نارسایی قلبی وجود دارد، اما این بیماری به طور کلی به انواع زیر تقسیم می شود:
نارسایی سمت چپ قلب
نارسایی قلبی با کاهش عملکرد بطن چپ (HF-rEF): این نارسایی زمانی اتفاق می افتد که حفره چپ و پایینی قلب (بطن چپ) بزرگ تر شده و نتواند به اندازه ی کافی فشرده و منقبض شود؛ در نتیجه، نمی تواند مقدار مناسبی از خون غنی از اکسیژن را به جاهای دیگر بدن پمپاژ کند.
نارسایی قلبی با حفظ عملکرد بطن چپ (HF-pEF): این زمانی است که قلب مشکلی ندارد و می تواند به طور طبیعی منقبض شده و پمپاژ داشته باشد اما حفره های پایینی قلب (بطن ها) ضخیم تر و سفت تر از حد طبیعی خود هستند. به همین علت، بطن های شما نمی توانند به درستی استراحت کنند و تمام و کمال پر شوند. از آن جایی که خون کمتری در بطن های شما وجود دارد، قلب هنگام انقباض نیز خون کمتری را به بقیه ی بدن پمپاژ میکند.
نارسایی سمت راست قلب
نارسایی قلبی می تواند سمت راست قلب شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد و شایع ترین علت آن، نارسایی سمت چپ قلب است. علل دیگر این نارسایی شامل مشکلات ریوی و مشکلاتی در سایر اندام ها می باشد.
عوارض نارسایی قلبی
برخی از عوارض نارسایی قلبی عبارتند از:
- ضربان قلب نامنظم
- ایست قلبی ناگهانی
- مشکلات دریچه ی قلب
- تجمع مایعات در ریه
- فشار خون بالای ریوی
- آسیب کلیوی
- آسیب کبدی
- سوء تغذیه
علائم نارسایی قلبی چیست؟
علائم نارسایی قلبی عبارتند از:
- تنگی نفس
- احساس خستگی و فرسودگی و ضعف پا هنگام فعالیت داشتن
- متورم شدن شکم، مچ و ساق پا
- افزایش وزن
- نیاز به ادرار کردن هنگام استراحت در شب
- ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
- سرفه ی خشک و سخت
- معده ی پر یا سفت (نفخ کرده)، از دست دادن اشتها یا ناراحتی معده (با حالت تهوع).
ممکن است گاهی علائم نارسایی قلبی در بیمار خفیف شود یا اصلاً علائمی نداشته باشد؛ این بدان معنا نیست که بیماری فرد درمان شده است. دامنه ی علائم نارسایی قلبی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است این علائم، مدام ظاهر شوند و بعد از بین بروند.
متأسفانه، نارسایی قلبی معمولاً با گذشت زمان بدتر می شود. با وخیم تر شدن این بیماری، ممکن است علائم یا نشانه های بیشتر و متفاوتی بروز پیدا کند. در صورت داشتن نشانه های جدید یا بدتر شدن علائم، حتماً باید به پزشک خود اطلاع داد.
علت نارسایی قلبی (نارسایی احتقانی قلب) چیست؟
خطر نارسایی قلبی با افزایش سن تغییری نمی کند، اما در سنین بالاتر احتمال ابتلا به نارسایی قلبی بیشتر است. بسیاری از بیماری هایی که به عضله ی قلب آسیب می رسانند، می توانند باعث نارسایی قلبی شوند. بعضی از متداول ترین این بیماری ها عبارتند از:
- بیماری عروق کرونری
- حمله ی قلبی
- کاردیومیوپاتی (التهاب عضله ی قلب)
- مشکلات قلبی در بدو تولد (بیماری مادرزادی قلبی).
- دیابت
- فشار خون بالا (هایپرتنسیون)، این مورد یک علت شایع در [افراد منتسب به] زنان است.
- آریتمی (ریتم غیر طبیعی قلب، مانند فیبریلاسیون دهلیزی)
- بیماری کلیوی
- چاقی
- مصرف دخانیات و مصرف تفریحی مواد مخدر.
- داروها؛ بعضی از داروهای مورد استفاده برای مبارزه با سرطان (شیمی درمانی) می توانند منجر به نارسایی قلبی شوند.
تشخیص نارسایی قلبی
برای تشخیص نارسایی قلبی، پزشک باید در مورد علائم و سابقه ی پزشکی فرد آگاه شود. در نتیجه سوالاتی مانند موارد زیر را از مراجعه کننده می پرسند:
- سایر بیماری هایی که شخص به آن ها مبتلا است؛ مانند دیابت، بیماری کلیوی، درد قفسه ی سینه (آنژین)، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری عروق کرونر یا سایر مشکلات قلبی.
- آیا در خانواده ی خود سابقه ی بیماری قلبی یا مرگ ناگهانی دارد یا خیر.
- آیا سیگار یا تنباکو مصرف می کند یا خیر.
- میزان مصرف الکل فرد.
- آیا سابقه ی شیمی درمانی یا پرتو درمانی داشته است یا خیر.
- داروهای مصرفی فرد.
ممکن است پزشک معاینه ی بدنی نیز انجام دهد و این کار را برای بررسی نشانه های نارسایی احتقانی قلب و بیماری هایی که باعث ضعیف یا سفت شدن عضله ی قلب می شوند، انجام می دهد.
نارسایی قلبی چگونه درمان می شود؟
روش درمانی مناسب، به نوع نارسایی قلبی و تا حدی علت آن بستگی دارد. داروها و عملکرد سبک زندگی، بخشی از هر برنامه ی درمانی است. پزشک با توجه به شرایط هر شخصی، بهترین برنامه را به آن ها توصیه می کند. روش درمانی برای هر کسی بدون توجه به جنسیت آن ها، یکسان است.
با وخیم تر شدن نارسایی قلبی، عضله ی قلب خون کمتری را به اندام های بدن پمپاژ می کند و در نتیجه بیماری مدام به مراحل بعدی خود نزدیک تر می شود. نارسایی قلبی درمان نمی شود و نمی توان به مراحل قبلی باز گشت؛ هدف از درمان، ثابت نگه داشتن مراحل بیماری و کند کردن روند پیشرفت آن است.
درمان مرحله ی A نارسایی قلبی
برنامه ی درمانی معمول برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی مرحله ی A، شامل موارد زیر است:
- ورزش منظم، فعال بودن، پیاده روی روزانه.
- ترک مصرف فرآورده های دخانی (دخانیات).
- درمان فشار خون بالا (با دارو درمانی، رژیم غذایی کم سدیم، سبک زندگی فعال).
- درمان کلسترول بالا.
- عدم مصرف الکل یا استفاده از مواد مخدر تفریحی.
- مصرف داروهای مهارکننده ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE-I) یا مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین 2 (ARB)؛ در صورت ابتلا به بیماری عروق کرونر، دیابت، فشار خون بالا یا سایر بیماری های قلبی یا عروقی.
- مصرف مسدود کننده های بتا (بتا بلاکر)، در صورت ابتلا به فشار خون بالا.
درمان مرحله ی B نارسایی قلبی
برنامه ی درمانی معمول برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی مرحله ی B، شامل موارد زیر است:
- همه ی درمان های ذکر شده در مرحله ی A.
- مصرف داروهای مهارکننده ی آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE-I) یا مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین 2 (ARB)، اگر قبلاً مصرف نکرده اید.
- مصرف مسدود کننده های بتا؛ در صورتی که حمله ی قلبی داشته اید و EF شما 40 درصد یا کمتر است و همچنین قبلاً بتا بلاکر مصرف نکرده اید.
- مصرف آنتاگونیست آلدوسترون؛ در صورتی که دچار حمله ی قلبی شده اید یا اگر دیابت و EF 35 درصد یا کمتر دارید.
- جراحی یا مداخله ی احتمالی به عنوان درمانی برای انسداد عروق کرونر، حمله ی قلبی، بیماری دریچه (ترمیم یا تعویض دریچه) یا بیماری مادرزادی قلبی.
درمان مرحله ی C نارسایی قلبی
برنامه ی درمانی معمول برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی مرحله ی C ، شامل موارد زیر است:
- درمان های ذکر شده در مراحل A و B .
- استفاده از مسدود کننده ی بتا.
- مصرف آنتاگونیست آلدوسترون؛ در صورتی که داروی گشاد کننده ی عروق (ACE-I, ARB یا ترکیبی از گیرنده ی آنژیوتانسین و مهارکننده ی نپری لیزین) و مسدود کننده ی بتا علائم را تسکین ندهند.
- مصرف ترکیب هیدرالازین و نیترات؛ اگر سایر روش های درمانی علائم را متوقف نکردند.
- مصرف داروهای کاهنده ی ضربان قلب؛ در صورتی که ضربان قلب بیشتر از 70 ضربه در دقیقه باشد و همچنان علائم وجود داشته باشند.
- در صورت ادامه ی علائم ممکن است یک دیورتیک (قرص آب) تجویز شود.
- محدودیت سدیم (نمک) در رژیم غذایی.
- هر روز باید وزن خود را بررسی نمود؛ چنانچه بیشتر از دو کیلوگرم اضافه یا کم شده باشد، به پزشک خود اطلاع دهید.
- داروهای دفع کننده مایعات.
- درمان احتمالی با همگام سازی مجدد قلبی (ضربان ساز دو بطنی).
- درمان احتمالی با دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD).
اگر درمان باعث بهبود یا توقف علائم بیماری شود، همچنان باید آن را ادامه داد تا از پیشرفت بیماری به مرحله ی D کم شود.
درمان مرحله ی D نارسایی قلبی
برنامه ی درمانی معمول برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی مرحله ی D، شامل درمان های ذکر شده در مرحله ی A، B و C است. علاوه بر این، شامل ارزیابی گزینه های درمانی پیشرفته تر نیز می باشد، درمان هایی مانند:
- پیوند قلب
- دستگاه های کمک بطنی
- جراحی قلب
- تزریق وریدی مداوم داروهای اینوتروپیک
- مراقبت و درمان تسکینی یا بیمارستانی
- تحقیق درمانی. (بررسی و تحلیل رابطه ی علت و معلولی)