یک لخته خون، دسته منظمی از خون سفت شده است. فرایند لخته شدن طبیعی خون، به قطع خونریزی ناشی از بریدگی یا خراش کمک می کند. گرچه، لخته ی خونی که در رگ خونی یا قلب تشکیل می شود، ترومبوز نامیده می شود و یک مشکل پزشکی جدی است. لخته های خونی می توانند در رگ های سطحی، درست زیر پوست تشکیل شوند و یا ممکن است در رگ های عمیق تر و بزرگ تر تشکیل شوند که ترومبوز ورید عمقی نامیده می شود. لخته های خونی همچنین می توانند حرکت کنند و از محل اولیه خود به جای دیگر بروند. این شرایط آمبولی نامیده می شود.
لخته های خونی در افرادی که به دلیل سن بالا، حادثه، جراحی یا بیماری نمی توانند در اطراف به راحتی حرکت کنند شایع تر است. افرادی با اختلالات خاص لخته شدن خون که باعث راحت تر لخته شدن خون آنها می شود، بیشتر در معرض تشکیل لخته ی خون در رگ های عمیق خود هستند.
علاوه بر این، سرطان های خاص و داروهای مبنی بر استروژن نیز می توانند احتمال لخته شدن خون را افزایش دهند. یک لخته ی خونی خطرناک است زیرا می تواند بشکند و خونرسانی به بخشی که در آن تشکیل شده را کاهش دهد. این انسداد باعث عدم اکسیژن رسانی به بافت ها می شود (ایسکمی) و در نهایت منجر به آسیب به بافت دائمی می گردد.
لخته های خونی همچنین می توانند از دیواره ی رگ خونی جدا شوند و به محل دیگری مانند مغز یا ریه حرکت کنند و باعث عواقب خطرناکی شوند. یک لخته ی خونی ممکن است به ریه برود و منجر به آمبولی ریوی، آسیب ریوی دائمی و حتی مرگ ناگهانی شود. لخته ی خونی که به مغز می رود می تواند باعث سکته شود.
یک لخته ی خونی که در شریان های قلب تشکیل می شود می تواند باعث حمله ی قلبی شود. خطر تشکیل لخته های خونی را می توان با تغییرات سبک زندگی و دنبال کردن برنامه ی درمانی پزشک به حداقل رساند. با ورزش منظم، ترک سیگار، بالابردن پاها و تغییردادن وضعیت بدن به طور منظم می توان از تشکیل لخته ی خونی پیشگیری کرد.
چه علائمی ممکن است همراه با تشکیل لخته خون اتفاق بیفتند؟
لخته های خونی ممکن است بدون هیچ علائم مرتبطی تشکیل شوند. گرچه، علائم خاصی وجود دارد که ممکن است همراه با تشکیل لخته ی خونی ایجاد شوند:
- گرمای متمرکز در پا یا بازو
- درد به هنگام ایستادن یا قرار دادن وزن روی یک پا
- قرمزی پوست
- سوزش در پا یا بازو
- ورم بدون دلیل در دست یا پا
علائم جدی که می توانند نشانه ی یک مشکل خطرناک باشند:
لخته خون می تواند سریعاً به یک مشکل خطرناک تبدیل شود که باید فوراً بررسی شود. اگر شما یا فردی از نزدیکانتان یکی از علائم خطرناک زیر را دارید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
#علائمی که ممکن است نشانه ی یک لخته ی خونی در ریه های شما (آمبولی) باشند، عبارتند از:
- درد، سفتی یا فشار در قفسه سینه، تپش قلب
- سرگیجه یا غش کردن
- تنفس سریع
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- سرفه ناگهانی گاهی همراه با سرفه
- نبض ضعیف
- خس خس سینه
#علائمی که ممکن است نشانه ی لخته ی خونی در مغز باشند عبارتند از:
- اندازه مردمک غیرطبیعی یا واکنش پذیری به نور
- افتادگی پلک
- مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، مشکل تنفسی، تنفس سخت، خس خس سینه، نفس نکشیدن، خفگی
- مشکل گفتاری ناگهانی
- عدم توانایی ناگهانی برای درک صحبت دیگران
- از دست دادن ناگهانی تعادل
- سردرد بدون دلیل ناگهانی
- مشکلات بینایی ناگهانی
- ضعف، بیحسی یا فلج ناگهانی در یک سمت بدن
#علائمی که ممکن است نشانه ی لخته ی خون در شریان های قلب (حمله ی قلبی) باشند، عبارتند از:
- سوءهاضمه بد
- درد، سفتی، فشار در قفسه سینه و تپش قلب
- درد قفسه سینه که به شانه، بازو، صورت، فک، دندان یا شکم کشیده می شود.
- حالت تهوع، استفراغ
- تنگی نفس
چه چیزی موجب لخته ی خونی می شود؟
لخته های خونی می توانند در پاسخ به چندین عامل از جمله سبک زندگی ساکن و مشکلات پزشکی زمینه ای تشکیل شوند که جریان خون در سیستم گردش خون را کاهش می دهند. سوابق خانوادگی و عوامل ژنتیکی نیز می توانند شما را بیشتر در معرض خطر تشکیل لخته ی خونی قرار دهند.
مشکلات زمینه ای که به لخته های خونی مربوط هستند
مشکلات زمینه ای و رویکردهای پزشکی که می توانند احتمال تشکیل لخته های خونی را افزایش دهند، عبارتند از:
- سندرم آنتی فسفولیپید
- آرتریواسکلروز (سخت شدن شریان ها)
- فیبریلاسیون دهلیزی
- سرطان
- عوامل ژنتیکی که احتمال لخته شدن خون را افزایش می دهند.
- نارسایی قلبی (تحلیل توانایی قلب برای پمپاژ خون)
- بیماری کلیوی (سندرم نفروتیک)
- شکستگی استخوان لگن و پا
- پلی سیتمی ورا (بیماری نادر مغز استخوان)
- قرار دادن کاتتر در بدن برای یک عمل جراحی یا ارسال دارو در بدن
- جراحی اخیر
سبک زندگی و عوامل دیگری که مرتبط با لخته های خونی هستند
- بالا رفتن سن
- سابقه ی خانوادگی لخته های خونی
- سفر طولانی با هواپیما
- چاقی
- استراحت طولانی
- سبک زندگی ساکن
- سیگار کشیدن
داروهایی که باعث تشکیل لخته ی خونی می شوند.
برخی از داروهایی که احتمال تشکیل لخته ی خونی را افزایش می دهند عبارتند از:
- شیمی درمانی ضد سرطان
- قرص های ضد بارداری
- استروژن
لخته خون چه عوارضی به همراه دارد؟
از آنجا که عوارض لخته های خونی درمان نشده می تواند جدی و خطرناک باشد، باید خطر آن را با تغییر سبک زندگی و دنبال کردن یک برنامه ی درمانی پزشکی کاهش داد. لخته های خونی می توانند بشکنند و به دیگر نقاط بدن حرکت کنند و باعث بروز مشکلات جدی از قبیل موارد شوند:
- حمله ی قلبی
- آمبولی ریوی
- سکته
