گاهی اوقات ممکن است دیواره رگ خونی ضعیف شده و به شکل یک بادکنک متسع گردد؛ به این حالت آنوریسم می گویند و این اتفاق اغلب در آئورت شکمی رخ می دهد. آئورت شکمی یک رگ خونی ضروری در بدن است که خون مورد نیاز پاها را تامین می کند. آنوریسم آئورت شکمی یک وضعیت نسبتاً متداول است و سالانه حدود 200 هزار نفر در ایالات متحده، به AAA مبتلا می شوند.
پاره شدن AAA، پانزدهمین علت اصلی مرگ و میر در کشور آمریکا و دهمین علت اصلی مرگ و میر در میان مردان بالای 55 سال است. سابقه خانوادگی نیز در ابتلا به AAA مهم است و یک عارضه ارثی به شمار می آید. احتمال ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی، در فردی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به این عارضه (در میان بستگان درجه یک خود) می باشد، 12 برابر بیشتر می گردد.
15-20% از بیمارانی که تحت درمان برای ترمیم AAA قرار می گیرند، سابقه خانوادگی ابتلا به همان نوع از آنوریسم را در بین بستگان درجه اول خود دارند. افرادی که دارای مشکلات یا سوالات خاصی در زمینه پزشکی هستند، حتما باید با پزشک خود یا سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی مشورت کنند.
علائم آنوریسم آئورت شکمی
این عارضه ممکن است بدون علامت باشد. در بیشتر موارد، آنوریسم آئورت شکمی هیچ علامتی ایجاد نمی کند و زمانی تشخیص داده می شود که فرد برای بررسی شرایط پزشکی دیگری، مورد معاینه قرار می گیرد.
درد ناگهانی و شدید در شکم یا کمر
اگر سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت شکمی دارید و درد ناگهانی و شدیدی در ناحیه شکم یا کمر خود احساس می کنید، فورا به پزشک مراجعه نمایید. این علائم ممکن است نشان دهنده وجود AAA و پارگی احتمالی آن باشد.
درد، تغییر رنگ پوست، ایجاد زخم در پا و انگشتان پا
درصد کمی از بیماران مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی، با تجمع پلاک یا لخته خونی از دیگر نقاط بدن (در پا و انگشتان پا)، این علائم را نشان می دهند.
علل آنوریسم آئورت شکمی
عوامل زیادی در تشکیل آنوریسم آئورت شکمی نقش دارند. این موارد عبارتند از:
✔️ برخی از انواع التهاب که باعث ضعیف شدن دیواره شریان آئورت می شوند.
✔️ مردان بالای 60 سال، افراد سیگاری، نژاد قفقازی و هر کسی که در میان خویشاوندان درجه اول خود، دارای سابقه ابتلا به AAA باشد، بیشتر در معرض ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی قرار دارد.
✔️ سن (50+ برای مردان و 60+ برای زنان) و سابقه تصلب شرایین، کلسترول بالا، بیماری های قلبی یا عروق محیطی و مصرف دخانیات، فشار خون بالا، همگی با تشکیل AAA مرتبط هستند.
✔️ سایر عوامل مرتبط با تشکیل آنوریسم آئورت شکمی، شامل پارگی دیواره شریان، عفونت ها و اختلالات مادرزادی بافت همبند می باشند.
تشخیص آنوریسم آئورت شکمی
آنوریسم آئورت شکمی در اکثر موارد، هیچ علامتی ندارد و به طور اتفاقی در حین ارزیابی سایر وضعیت های پزشکی، تشخیص داده می شود. در صورت ابتلا به این عارضه به جراح عروق مراجعه کنید. ممکن است به انجام برخی آزمایشات تصویربرداری نیاز داشته باشید. سونوگرافی شکمی، بدون درد، مقرون به صرفه، ایمن و متداول ترین آزمایش برای غربالگری و تخمین اندازه AAA است.
این مطالعه مستلزم قرار گرفتن در معرض اشعه و تزریق ماده حاجب داخل وریدی است. با این حال، CTA اطلاعات آناتومیکی ارزشمندی را ارائه می دهد و می تواند به جراح عروق، در تعیین نوع مناسب ترمیم کمک کند.
درمان آنوریسم آئورت شکمی
درمان آنوریسم به اندازه آن بستگی دارد.
AAA های کوچک (قطر کمتر از 5 سانتی متر)
احتمال پارگی بسیار کم است، اما باید مراقب باشید. حتما باید هر 6 تا 12 ماه، یک بار سونوگرافی انجام دهید تا رشد آنوریسم و احتمال پارگی آن را بررسی نمایید. تغییر در شیوه زندگی برای کنترل فشار خون و مصرف دارو ها می تواند به کنترل این عارضه کمک کند.اگر سیگار می کشید، سعی کنید تا به کمک جراح عروق خود، یک برنامه ترک مناسب انتخاب نمایید. انجام ورزش روزانه نیز می تواند مفید باشد.
آنوریسم های بزرگتر (بیش از 5.0-5.5 سانتی متر قطر)
آنوریسم های بزرگتر معمولاً به سرعت بزرگ می شوند و علامت دار هستند. انجام جراحی باز برای این نوع از آنوریسم، نیاز به قرار دادن پیوند مصنوعی دارد.
- جراح عروق، با ایجاد برش در شکم، به قسمت آسیب دیده شریان آئورت دسترسی پیدا می کند.
- اکثر بیماران 4 تا 10 روز در بیمارستان می مانند. زمان بهبودی ممکن است حداکثر 3 ماه طول بکشد.
- ترمیم آنوریسم اندوواسکولار (EVAR) نوعی درمان با تهاجم کمتر است.
- با ایجاد دو برش کوچک در کشاله ران، و هدایت توسط تصویربرداری اشعه ایکس، جراح عروق می تواند یک دستگاه کوچک را وارد شریان کند. این دستگاه برای تقویت دیواره شریان و حذف آنوریسم استفاده می شود.
- اکثر بیماران 1 تا 3 روز در بیمارستان می مانند. زمان بهبودی در این روش، کوتاهتر از جراحی باز است.