بیماری مزمن وریدی، یک بیماری بسیار شایع است که در اثر عملکرد نامناسب وریدها (سیاهرگ ها) ایجاد می شود. وظیفه ی سیاهرگ ها بازگشت خون به قلب می باشد. زمانی که عملکرد سیاهرگ ها به هر دلیلی با اختلال مواجه شود، عوارض مختلفی متوجه بیمار خواهد شد. حدود 60% افراد بالغ، مبتلا به بیماری مزمن وریدی هستند. رگ های واریسی که به صورت رگ های متورم، بزرگ و پیچ خورده روی پاها نمایان می شوند، رایج ترین نوع بیماری مزمن وریدی می باشند. با این حال، اختلال در عملکرد سیاهرگ ها، علائم دیگری را نیز در پی دارد. برخی از بیماران احساس خستگی و درد در پاها را گزارش داده اند.
در اغلب موارد رگ های سطحی بیمار، واضح و برآمده می شوند و باعث ورم مچ و ساق پا می گردند. با پیشرفت بیماری، ممکن است مویرگ های اطراف ورید بیمار پاره شده و پوست ناحیه ی آسیب دیده تغییر رنگ دهد (معمولاً تیره تر می شود). علاوه بر این، در موارد شدید بیماری، معمولاً زخم های ماندگاری روی پای بیمار ایجاد می شود که به «زخم ساق پا» معروف است. در صورت مواجهه با علائمی که به آن اشاره کردیم، بهترین راه مراجعه به پزشک می باشد.
علت بیماری مزمن وریدی چیست؟
وریدها یا سیاهرگ های تحتاتی (پایین تنه)، خون را از پاها به قلب می رسانند. زمانی که شما ایستاده اید یا راه می روید، جریان خون باید به جاذبه غلبه کند. وریدهای سالم دارای دیواره های محکم و دریچه های یک طرفه ای هستند، که به خوبی جریان خون را از پاها به سمت قلب هدایت می کنند. زمانی که دیواره ی این وریدها ضعیف شوند، ورید مربوطه متورم می گردد. بنابراین، دریچه های وریدی دیگر نمی توانند به درستی کار کنند و ممکن است خون به عقب برگردد. این امر که با اصطلاح «نشتی دریچه» نیز شناخته می شود، باعث تجمع خون در قسمت تحتانی پاها و بیماری مزمن وریدی می گردد. علت دقیق ضعیف شدن و آسیب دیدن دیواره ی سیاهرگ ها مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی تا حدود زیادی در این امر نقش دارند.
یکی از علت های نادر بیماری مزمن وریدی، انسداد وریدهای عمقی در اثر وجود لخته های خونی است، که به آن «ترومبوز ورید عمقی» گفته می شود. اطلاعات کامل در مورد این بیماری را می توانید با یک جست و جوی ساده به دست آورید. اگر انسداد سیاهرگ مربوطه برطرف نشود، مشابه مورد قبلی خون در پاها جمع می شود. ترومبوز ورید عمقی یک مشکل جدی است و نباید آن را بدون درمان رها کرد.
بیماری مزمن وریدی کدام رگ ها را تحت تأثیر قرار می دهد؟
«وریدهای سطحی» بین پوست و ماهیچه قرار گرفته و «وریدهای عمقی» بین ماهیچه ها یا داخل آنها قرار دارند. بیماری مزمن وریدی، معمولاً وریدهای سطحی را درگیر می کند. رگ های واریسی واضح، غالباً در وریدهای سطحی اصلی پا (سیاهرگ صافن) یا شاخه های آن رخ می دهد. لخته های خونی نیز معمولاً درون وریدهای عمقی ایجاد می شوند. وریدهایی که رگ های سطحی را به وریدهای عمقی متصل می کنند، «وریدهای ارتباطی یا سوراخ کننده» نام دارند. بیماری مزمن وریدی معمولاً در دو یا سه نوع سیاهرگ به طور همزمان اتفاق می افتد.
علاوه بر رگ های بزرگ و اصلی پا که به آن اشاره کردیم، رگ های کوچک تری نیز درست زیر پوست قرار دارند، که ممکن است با اختلال عملکردی مواجه شوند. اختلال در عملکرد این رگ های ریز، باعث می شود که آنها کاملاً قابل مشاهده باشند و ظاهر ناخوشایندی برای پوست ایجاد کنند. این وریدهای ریز «رگ های مشبک» و «رگ های عنکبوتی» نامیده می شوند. رگ های مشبک معمولاً بزرگ تر از رگ های عنکبوتی هستند.
علائم و نشانه های بیماری مزمن وریدی پا چیست؟
در ابتدا باید تفاوت مفهوم علائم و نشانه ها را توضیح دهیم. چیزهایی را که بیمار به صورت ذهنی احساس می کند «علائم» نامیده می شود. از سوی دیگر، هر چیزی را که بیمار و پزشک می توانند به صورت عینی مشاهده کنند، تحت عنوان «نشانه های بیماری» شناخته می شود. افراد مبتلا به بیماری مزمن وریدی، ممکن است از علائم آزار دهنده ی زیادی حرف بزنند و در عین حال، نشانه های بالینی مختلفی داشته باشند. بسیاری از این بیماران احساس نبض، درد، سوزش و گرفتگی در ناحیه پا را گزارش می کنند.
گرفتگی پاها معمولاً شب ها اتفاق می افتد. از دیگر علائمی که بیماران از آنها شکایت دارند، می توان به سنگینی و خستگی پاها، احساس ورم (به ویژه هنگام غروب) و خارش پوست پا اشاره کرد. تمامی این علائم با ایستادن و نشستن طولانی مدت بدتر می شوند.
علائم بالینی بیماری مزمن وریدی، که در معاینه ی فیزیکی پا توسط پزشک به وضوح مشخص است عبارتند از: اتساع وریدی (ورید های گشاد شده ی کوچک تا بزرگ (وریدهای واریسی) که ممکن است بسیار چشمگیر باشند)؛ تورم در قسمت پایین ساق پا (مخصوصاً مچ پا)؛ قهوه ای شدن رنگ پوست به خصوص در نزدیکی مچ پا (در موارد پیشرفت بیماری)؛ سفید شدن یا از بین رفتن رنگدانه های پوست؛ زخم یا اسکار ناشی از ترک های قبلی پوست و ترک خوردگی فعلی پوست که منجر به زخم می شود (تحت عنوان «زخم وریدی فعال پا» نیز شناخته می شود). با توجه به علائم و نشانه هایی که به آن اشاره کردیم، بیماری مزمن وریدی می تواند تأثیرات منفی چشمگیری روی کیفیت زندگی بیمار بگذارد.
عوارض حاد بیماری مزمن وریدی چیست؟
از عوارض حاد بیماری مزمن وریدی پا می توان به تشکیل لخته خون در وریدهای سطحی ساق پا اشاره کرد که با نام «ترومبوز ورید سطحی» شناخته می شود. در برخی موارد نیز ممکن است لخته های خونی در وریدهای عمقی شکل بگیرند، که به آنها «ترومبوز ورید عمقی» می گویند. ترومبوز ورید عمقی یک مشکل جدی است و باید سریعاً درمان شود.
زیرا در موارد نادر، این لخته های خونی ممکن است از وریدهای پا جدا شده (کنده شده) و به ریه ها برسند. لخته خون در ریه که «آمبولی ریه» نامیده می شود، خطر جانی دارد. گاهی اوقات، ممکن است بیمار خونریزی خارجی را نیز تجربه کند. این وضعیت به دلیل پاره شدن پوست نازک، روی یک ورید سطحی متسع (گشاد شده) رخ می دهد.
بیمای مزمن وریدی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک یا متخصص با معاینه ی پاها و بررسی علائم و نشانه های بیمار، بیماری مزمن وریدی را تشخیص می دهد. با این وجود، برای انتخاب بهترین گزینه ی درمانی، معمولاً نیاز به اطلاعات دقیق تری از وریدها می باشد. پزشک به منظور بررسی مواردی مثل نشتی دریچه ها، انسداد ورید ها یا هر دو، ممکن است آزمایشات اسکن اولتراسوند وریدی (سونوگرافی وریدی) یا آزمایشات تخصصی تری را تجویز کند.
اصول درمانی بیماری مزمن وریدی پا چیست؟
در درجه ی اول باید بدانید از آنجایی که بیماری مزمن وریدی در افراد مختلف، متفاوت است؛ بنابراین مناسب ترین گزینه ی درمانی برای تمامی افراد یکسان نیست و برای همه ی افراد مبتلا به بیماری مزمن وریدی، نمی توان نسخه ی مشابهی تجویز کرد. البته، برخی از اصول درمانی رایج این بیماری شامل بخشیدن اطمینان خاطر به بیمار، آموزش و برخی از راهکارهای سنتی ساده می باشد.
علاوه بر این، باید خاطر نشان شد که درمان بیماری ورید عمقی، با بیماری ورید سطحی متفاوت است. وریدهای آسیب دیده ی سطحی را به سادگی می توان کشید یا از بین برد و طی این فرآیند هیچ آسیبی به بیمار وارد نخواهد شد. از سوی دیگر، وریدهای آسیب دیده ی عمقی، قابل از بین بردن یا برداشتن نیستند. علت این امر نقش کلیدی رگ های عمقی، در انتقال خون از پا به قلب می باشد.
در رابطه با درمان واریس با لیزر چه می دانید؟ برای کسب اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.
اگر من دچار بیماری مزمن وریدی شده باشم، کدام روش های سنتی برای من قابل استفاده است؟
روش های سنتی عبارتند از: ورزش، کاهش وزن، فیزیوتراپی، استراحت در حالتی که پاها بالاتر از سطح بدن قرار گیرد، داروهای خاص با هدف ارتقاء عملکرد رگ ها، و فشرده سازی پا. فشرده سازی پا انواع گوناگونی دارد که در بین آنها باندها و جوراب های کشی، از رایج ترین موارد می باشد. الیاف کشی این باندها یا جوراب ها باعث اعمال فشار کافی به رگ های متسع شده و در نتیجه، منجر به کاهش تجمع خون در پاها می گردد.
علاوه بر این، این نوع پوشش های خاص از ورم پا جلوگیری می کنند. نتیجه ی نهایی این روش درمانی، بهبود علائم بیمار و ارتقاء کیفیت زندگی او می باشد. بهتر است در بیشتر اوقات روز از این پوشش ها استفاده کنید. پوشیدن و در آوردن این پوشش های کشی، معمولاً کاری دشوار است؛ بنابراین بهتر است از یک همراه کمک بگیرید.
چگونه مشکل رگ های واریسی و بیماری وریدی سطحی مرتبط خود را تحت درمان قرار دهم؟
برای مدتی طولانی، جراحی تخلیه وریدهای سطحی آسیب دیده، به عنوان روش کلاسیک درمان رگ های واریسی و مشکلات مربوطه شناخته می شد. اما در 20 سال اخیر، روش های جایگزین جدیدتری به فرآیند درمان معرفی شدند، که با مسدود کردن رگ با استفاده از حرارت منطقه ای یا روش دیگری که بتواند روی دیواره ی رگ تأثیر بگذارد، به اهداف مشابه دست پیدا می کند. بخشی از این پیشرفت در درمان را مدیون سونوگرافی (اولتراسوند) هستیم. گسترش سونوگرافی و دسترسی آسان به آن، باعث شده است که از این آزمایش نه تنها برای تشخیص، بلکه برای کمک به فرآیند درمان در برخی از روش های درمانی تحت هدایت اولتراسوند استفاده شود.
در رایج ترین درمان های حرارتی از «لیزر» و «ابلیشن رادیوفرکانسی» استفاده می شود. در این روش ها، پزشک پس از تزریق ماده ی بی حسی، یک پروب کوچک را از طریق کاتتر و تحت هدایت اولتراسوند، وارد رگ های آسیب دیده می کند. سپس؛ با یک لیزر کوچک یا فرکانس رادیویی، به دیواره ی ورید مربوطه حرارت داده می شود و رگ آسیب دیده از بین می رود (بسته می شود). درمان های حرارتی معمولاً سرپایی بوده و در مطب انجام می شوند. در این درمان ها نیاز به بیهوشی و استفاده از اتاق عمل نیست. اکثر بیماران اندکی پس از عمل بهبود می یابند و می توانند فعالیت های روزمره ی خود را از سر بگیرند.
در سال های اخیر روش های بیشتری برای بستن ورید صافن، روی کار آمده است. در این تکنیک ها برای بسته شدن رگ از حرارت استفاده نمی شود. بنابراین، به تزریق بی حسی برای بی حس کردن ورید نیازی نیست. در روش های جدید درمان بیماری مزمن وریدی، برای بسته شدن رگ ها به جای حرارت، از مواردی مثل چسب جراحی و تحریک مکانیکی و شیمیایی استفاده می شود. برخی از تکنیک های شناخته شده نیز در سال های اخیر بهینه سازی شده اند. به عنوان مثال، روش «اسکلروتراپی» به «فوم اسکلروتراپی» تغییر یافت. در روش اسکلروتراپی، پزشک یک نمک (سالین) یا یک محلول شیمیایی را به صورت مستقیم به رگ های واریسی تزریق می کند.
این محلول باعث التهاب دیواره ی داخلی رگ ها و مسدود شدن آنها شده و به مرور زمان، رگ های واریسی از بین می روند. در روش فوم اسکلروتراپی، فوم سفیدی که از طریق مخلوط کردن محلول اسکلروزانت با هوا به دست می آید، به داخل ورید تزریق می شود. استفاده ی آسان تر، عوارض پایین تر و اثربخشی بیشتر، اسکلروتراپی با فوم را به یک روش سودمند برای درمان بیماری مزمن وریدی تبدیل کرده است. با وجود اینکه پیشرفت، توسعه و دسترسی به تمام این روش های درمانی «کم تهاجمی» برای درمان بیماری مزمن وریدی و رگ های واریسی به نفع بیماران تمام شده، اما از سوی دیگر انتخاب را برای پزشک و بیمار سخت کرده است.
به همین منظور، پزشک معالج موظف است که مزایا و معایب تمام گزینه های درمانی را با بیمار خود در میان بگذارد. انتخاب مناسب ترین گزینه ی درمانی، باید یک تصمیم مشترک بین بیمار و پزشک معالج او باشد. همانطور که پیش از این گفتیم، رگ های واریسی و بیماری مزمن وریدی، در هر کسی متفاوت است؛ بنابراین، پزشک باید یک رویکرد درمانی «متناسب با خود بیمار» را در نظر بگیرد.
چگونه می توانم رگ های ریز قابل مشاهده روی پاهایم را درمان کنم؟
رگ های ریز سطحی را معمولاً می توان با تزریق محلول شیمیایی درمان کرد. پس از تزریق، با گذشت زمان این رگ ها محو یا ناپدید می شوند. یکی دیگر از روش هایی که برای این رگ ها به کار می رود، لیزر تراپی است. در این روش، اشعه ی لیزر با یک فرکانس خاص از سطح پوست، خون داخل این وریدهای کوچک را هدف قرار می دهد. به مرور زمان این رگ ها خشک شده و از بین می روند.
بهترین گزینه ی درمانی برای بیماری ورید عمقی چیست؟
مشکلاتی مثل انسداد یا باریک شدن وریدهای عمقی (مخصوصاً وریدهای زیر شکم) را معمولاً می توان با یک روش کم تهاجمی مثل ایجاد یک برش کوچک روی پوست، درمان کرد. این روش تنها در صورتی انجام می شود که بیماری ورید عمقی، برای بیمار به شدت آزار دهنده بوده و باعث کاهش کیفیت زندگی او شده باشد. روشی که به آن اشاره کردیم، تا حدود زیادی شبیه به آنژیوپلاستی با بالون و قرار دادن استنت (که برای رفع انسداد عروق قلب و پا انجام می شود) می باشد.
در این روش نیز پزشک با قرار دادن استنت (یک توری فلزی) در سیاهرگ عمقی مسدود شده، جریان خون را به آن ناحیه بر می گرداند. در برخی موارد نادر، برای رفع مشکل انسداد ورید عمقی، ممکن است از جراحی باز بای پس استفاده شود؛ که در آن پزشک با استفاده از یک ورید طبیعی یا مصنوعی، یک مسیر جایگزین برای خون ایجاد کرده و -به اصطلاح- ورید مسدود شده را دور می زند.
آیا راهی برای بهبود زخم وریدی پا وجود دارد؟
بله، خوشبختانه چندین راه حل برای بهبود زخم های وریدی پا وجود دارد. ساده ترین راه برای کاهش تورم پاها، استفاده از جوراب ها یا باندهای فشرده سازی یا جوراب واریس است. این پوشش ها از قدیم برای درمان واریس مورد استفاده قرار گرفته و هنوز هم مفید هستند. همچنین، ورزش منظم را فراموش نکنید! ورزش به تحرک مچ پا، بهبود جریان خون و کاهش تورم کمک می کند. یکی از توصیه های مهم برای بیماران مبتلا به اضافه وزن و مشکلات وریدی، کاهش وزن و حفظ وزن مناسب است. برخی از داروها نیز می توانند روند بهبود زخم را تسریع کنند. با این وجود مهم ترین راه برای درمان مشکلات وریدی، تشخیص مشکل زمینه ای وریدی، و انتخاب روش درمانی مناسب و زمان آن است.
بنابراین شاید نیاز باشد که سریعاً سونوگرافی انجام دهید. اگر زخم وریدی شما به علت اختلال در عملکرد وریدهای سطحی و دریچه های آنها رخ داده باشد، درمان سریع و زودهنگام با ابلیشن داخل وریدی (که قبلاً توضیح دادیم) یا جراحی مناسب ترین گزینه است. اگر مشکل اصلی ناشی از انسداد وریدهای عمقی است، استنت گذاری ممکن است بهترین روش درمانی برای شما باشد. تمامی این مداخلات پزشکی را می توانید در کنار فشرده سازی (پوشیدن جوراب واریس) انجام دهید. بنابراین، کلید اصلی درمان زخم های وریدی پاهای شما، شناسایی و درمان مشکل وریدی زمینه است. زیرا این امر باعث بهبود سریع تر و کاهش خطر ابتلا به زخم های وریدی جدید می گردد.
در کلینیک واریس چه خدماتی ارائه می شود؟ برای کسب اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.
