قلب به عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای بدن وظیفه‌ی پمپاژ خون به سراسر بدن را بر عهده دارد. سلامتی قلب با در نظر گیری برخی از فاکتورها قابل سنجش است که یکی از آن فاکتورها تعداد ضربان قلب است.
تعداد ضربان قلب در سنین و حتی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما یک محدوده‌ی طبیعی از ضربان قلب برای افراد با سنین متفاوت تعریف شده است. در این مقاله قصد داریم با ضربان قلب نرمال در سالمندان بیشتر آشنا بشویم چراکه با افزایش سن توجه بیشتر به سلامت قلب باید حائز اهمیت‌تر باشد.
ضربان قلب نرمال چقدر است ؟
قلب از اینکه به سراغ بررسی ضربان قلب نرمال در سالمندان برویم، بهتر است، مختصری با ضربان قلب نرمال در دیگر افراد آشنا بشوید. به تعداد تپش‌هایی که قلب در هر دقیقه می‌زند را ضربان قلب می‌گویند. به طور کلی سن و میزان آمادگی جسمانی فرد تاثیر بسیار بالایی در تعداد ضربان قلب او خواهد داشت. کودکان در مقایسه با بزرگسالان از تعداد ضربان قلب بالاتری برخوردارند.
همچنین قلب افراد ورزشکار به دلیل فعالیت جسمی خاصی که انجام می‌دهند، ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته و ضربان قلب کمتری نسبت به افراد عادی داشته باشند. برای زنان باردار ضربان قلب تعریف شده‌ای وجود ندارد اما طبق تحقیقات به عمل آمده، زنان باردار تعداد ضربان قلب بالاتری نسبت به زنان عادی دارند. در مجموع محدوده‌ی نرمال ضربان قلب در هر دقیقه برای افراد با شرایط و سنین مختلف به شرح زیر است:
- کودکان ۵ تا ۹ سال: ۷۵ تا ۱۱۰
- کودکان و نوجوانان بالای ۱۰ سال: ۶۰ تا ۱۰۰
- بزرگسالان: ۶۰ تا ۱۰۰
- بزرگسالان ورزشکار حرفه‌ای: کمتر از ۶۰
- زنان باردار: ۷۰ تا ۱۰۰
ضربان قلب نرمال در سالمندان چقدر است؟
همان طور که اشاره شده است، ضربان قلب نرمال در بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ در هر دقیقه در نظر گرفته می‌شود. ضربان قلب نرمال در سالمندان در حالت استراحت باید کمتر از ۷۰ در دقیقه باشد و در حالت فعال هم ضربان قلب باید در محدوده‌ی ۵۰ تا ۸۵ قرار بگیرد.
ضربان قلب سالمندان را چگونه اندازه‌گیری کنیم؟
برای تعیین ضربان قلب نرمال در سالمندان، می‌توانید از یک روش ساده استفاده بکنید. از سالمند بخواهید تا چند دقیقه دراز کشیده و چند نفس عمیق بکشد تا قلب به حالت استراحت در بیاید. در این زمان مچ دست چپ سالمند را گرفته و با انگشت وسط و اشاره سعی کنید ضربان قلب را احساس بکنید.
زمان را روی ۳۰ تا ۶۰ ثانیه تنظیم کرده و تعداد ضربان قلب را در این مدت بشمارید. اگر ۳۰ ثانیه زمان در نظر گرفته بودید آن را در ۲ ضرب بکنید که عدد حاصل به عنوان تعداد ضربان قلب در دقیقه در نظر گرفته می‌شود.
علت بالا بودن ضربان قلب در سالمندان
دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند ضربان قلب نرمال در سالمندان را دچار مشکل کند. استرس‌های محیطی و شرایط روحی روانی، می‌تواند اصلی‌ترین عامل برای ضربان قلب بالا در سالمندان باشد. در نظر داشته باشید این عامل همیشگی نیست و رفع عامل استرس زا، ضربان قلب به حالت عادی باز می‌گردد. برخی دیگر از مشکلات و بیماری جسمی در دیگر اعضای بدن هم می‌تواند باعث بالا بردن ضربان قلب در سالمندان شود که در زیر به اصلی‌ترین این مشکلات اشاره می‌کنیم:
- نارسایی قلب
- تب
- بیماری‌های عفونی و ویروسی
- تیروئید
- خونریزی داخلی
علت پایین بودن ضربان قلب در افراد مسن
پایین بودن ضربان قلب در سالمندان مانند بالا بودن آن می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. همان طور که اشاره شد، ضربان قلب ۵۰ تا ۸۵ در حالت فعال و کمتر از ۷۰ در حالت استراحت، به عنوان ضربان قلب نرمال در سالمندان است. اگر ضربان قلب سالمند به کمتر از ۵۰ برسد، در واقع نشان از پایین بودن ضربان قلب خواهد بود. از جمله دلایل کاهش تعداد ضربان قلب در سالمندان عبارتند از:
- مشکل زمینه‌ای در قلب چون ضعف دریچه‌ها بر اثر کهولت سن اتفاق می افتد
- اختلال در سیستم هدایت قلب
- التهاب در عضلات قلب
- عوارض مصرف برخی از دارو‌ها
- کم آبی بدن (عدم تعادل در الکترولیت)
- مشکلات خواب چون آپنه خواب
- فشار خون
- دیابت
- مشکل در گره‌های سینوسی
- تب رماتیسم
- عفونت باکتریایی در خون
چه ضربان قلبی برای سالمندان خطرناک است؟
تعداد بالای ضربان قلب در افراد سالمند، می‌تواند خطرناک‌تر از افراد عادی باشد. ضربان قلب بالای ۸۵ در هر دقیقه به عنوان ضربان خطرناک برای افراد سالمند در نظر گرفته شده و ریسک حمله‌ی قلبی را در این افراد افزایش می‌دهد. احساس تپش قلب، سرگیجه، تنگی نفس از جمله علائمی است که ممکن است با بالا رفتن ضربان قلب در افراد سالمند ایجاد شود.
ضربان قلب پایین تر از حد نرمال یعنی کمتر از ۴۵ بار در هر دقیقه هم می‌تواند برای سالمند خطر‌آفرین باشد که اغلب با علائمی چون ضعف و خستگی، تنگی نفس، سرگیجه، غش و مشکلات حافظه همراه می‌شود. با کاهش ضربان قلب در مدت زمان طولانی به دلیل عدم خونرسانی طبیعی به ارگان‌های مختلف بدن، ممکن است شاهد آسیب به دیگر اعضای بدن هم باشیم. استفاده از دارو برای ایجاد ضربان قلب نرمال در سالمندان توسط پزشک توصیه می‌شود، در صورت جواب ندادن مصرف دارو، جراحی قلب برای تعبیه ضربان‌ساز مصنوعی توسط پزشک پیشنهاد خواهد شد.
ضربان قلب سالمندان چگونه به حالت عادی باز می‌گردد؟
در طولانی مدت، ورزش برای ایجاد ضربان قلب نرمال در سالمندان مفید است. درصورتی که بیماری قلبی دارید، پزشک باید تصمیم بگیرد که چه نوع ورزشی را به چه شکل انجام بدهید. در هر صورت انجام ورزش‌های فوق سبک چون پیاده‌روی و مدیتیشن توصیه می‌شود.
عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار، ترک سیگار و همچنین داشتن یک رژیم غذایی سالم تاثیر بسزایی در بازگشت ضربان قلب به حالت نرمال و عادی بر افراد سالمند و حتی دیگر سنین دارد. دوری از شرایط استرس‌زا هم به عنوان یک فاکتور اساسی برای سلامت هر چه بیشتر قلب و درنتیجه نرمال شدن ضربان قلب تلقی می‌شود.
