ورید های واریسی و عنکبوتی اغلب همگام با افزایش سن بروز می دهند. این ورید ها به دلیل شیوع بالا، اغلب به عنوان بخشی طبیعی از فرایند پیری به شمار می آیند. با این حال، برخی افراد این پدیده را از نظر زیبایی ناخوشایند می دانند. آیا واریس کشنده است؟ در ادامه توضیح خواهیم داد.
آیا باید نگران بیماری واریس باشید؟
- رگ های واریسی (واریس) در اکثر موارد موجب نگرانی نیستند. احتمال بروز عوارض جانبی خطرناک کم و ناچیز است.
- واریس بیماری شایعی است. تقریباً 23 % بزرگسالان آمریکا دچار این بیماری هستند.
- رگ های تیره ای واریسی به شکل برآمدگی هایی ظاهر می شوند، که از زیر پوست قابل مشاهده هستند. رگ های واریسی اکثراً در نواحی پایینی پاها ظاهر می شوند، هرچند ممکن است در سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابند.
در ادامه ی مقاله رگ های واریسی وعوارض جانبی آن را دقیق تر بررسی می کنیم. اگر با علایمی که قرار است معرفی کنیم روبرو شدید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ورید واریسی چیست؟
ورید ها نقشی مهمی را در سیستم گردش خون بر عهده دارند. این رگ ها، خون را از اندام ها جمع آوری کرده و جهت دریافت اکسیژن و مواد مغذی به سمت قلب هدایت می کنند. با توجه به این که انسان ها به صورت ایستاده و بر دو پای خود راه می روند، ورید ها از یک سیستم دریچه ای پیشرفته برخوردارند تا با نیروی جاذبه مقابله کرده و خون را در گردش نگه دارند. ورید ها علاوه بر خون، مواد زائد را نیز از اندام ها به سمت کبد و کلیه می برند تا پس از سم زدایی از بدن دفع شوند.
با گذشت زمان، برخی ورید ها توانایی خود در حفظ جریان خون رونده به قلب را از دست می دهند. این پدیده سبب می شود بافت ها در دفع مناسب مواد زائد خود ناتوان شده و آسیب ببینند. هنگامی که خون وریدی امکان بازگشت به قلب را نداشته باشد، مسیر خون پر اکسیژن و حاوی مواد مغذی نیز مسدود شده و به بافت های بدن نخواهد رسید. تجمع خون در ورید ها، با عنوان نارسایی مزمن وریدی شناخته شده و سبب بروز برجستگی و آبی رنگ شدن این رگ ها می شود.
رگ های واریسی رگ هایی هستند که حالت التهابی و پیچ خورده پیدا می کنند، و وقتی به آن ها نگاه می کنید احساس می کنید برآمدگی هایی از زیر پوست بیرون زده اند. اگر انگشتانتان را روی آن ها حرکت دهید، برآمدگی های آن ها به آسانی قابل تشخیص هستند. این رگ ها معمولاً به رنگ های بنفش- آبی یا قرمز ظاهر می شوند. رگ های واریسی ممکن است در هر نقطه ای از بدن ایجاد شوند. اگر به شما بگوییم که هموروئید (بواسیر) یک نوع واریس است، قطعاً از این موضوع شگفت زده می شوید.
علیرغم های اینکه واریس در هر نقطه ای از بدن قابل گسترش است، اما رگ های واریسی اکثراً در پاها ظاهر می شوند. دلیلش این است که گردش خون در پاها مستلزم غلبه بر نیروی جاذبه ی زمین است. در حقیقت سوال اصلی این است که دقیقاً چه چیزی موجب برآمدگی این رگ ها می شود؟ رگ های واریسی اصولاً به دلیل افزایش فشار خون داخل رگ ها ظاهر می شوند. اگر دریچه های رگ های خونی بدنتان ضعیف یا معیوب باشند، خطر ابتلای شما به واریس افزایش می یابد.
دریچه های داخل رگ های خونی مطمئن می شوند که خون فقط در یک جهت حرکت می کند، و در جهت برعکس به جریان نمی افتد. اگر دریچه ها ضعیف باشند، این احتمال وجود خواهد داشت که خونی که باید داخل رگ ها جریان پیدا کند، در نواحی مشخصی انباشته شود. رگ ها در چنین شرایطی گشاد شده، و دچار پیچ خوردگی می شوند.
تمامی افراد در معرض خطر ابتلا به واریس هستند. این بیماری در زنان شایع تر است، و تغییرات هورمونی یکی از دلایل احتمالی نرخ بالای ابتلای زنان به واریس تلقی می شود. همچنین افراد مسن بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به واریس هستند، دلیلش این است که رگ های خونی آن ها ضعیف و ناکارآمد می شوند.
سایر عواملی که خطر ابتلا به واریس را افزایش می دهند به شرح زیر هستند:
- سابقه ی خانوادگی واریس
- نشستن یا ایستادن برای زمان های طولانی
- چاقی
- بارداری
- استعمال دخانیات
این ورید ها گاهی بدون علامت بوده و گاهی نیز با مواردی همچون درد، سوزش، خارش و طیفی از احساسات ناخوشایند همراه هستند. علاوه بر این، ورید های واریسی معمولا متورم، پیچ خورده و آبی رنگ بوده و به همین دلیل ظاهری ناخوشایند دارند. افراد بسیاری به دلیل داشتن این ورید ها احساس ناخوشایندی را تجربه می کنند.
خطرات ابتلا به ورید های واریسی
در رابطه با اینکه واریس کشنده است یا خیر، باید گفت ورید های واریسی به طور کلی خطری برای مبتلایان ندارند اما می توانند با برخی عوارض همراه باشند. علاوه بر این، این ورید های ناخوشایند می توانند بیانگر ابتلا به دیگر مشکلات سلامتی باشند. افراد مبتلا به ورید های واریسی از نظر ابتلا به ترومبو فلبیت، در معرض خطر بالاتری قرار دارند. ترومبو فلبیت به زمانی گفته می شود که یک لخته خون در یک ورید سطحی گیر کرده و سبب تورم و درد در آن ناحیه می شود. مبتلایان به این مشکل، 6 مرتبه بیشتر از دیگران به ترومبوز ورید های عمقی (DVT) مبتلا می شوند.
در ترومبوز ورید های عمقی، خون در ورید های عمیق پا تجمع کرده و لخته خونی تشکیل می دهد. این لخته ها می توانند به قلب، ریه و مغز انتقال یافته و با انسداد جریان خون سبب مرگ سلولی شوند. این پدیده یک مشکل اورژانسی و کشنده است. ورید های واریسی نمایان در سطح پوست قرار داشته و به همین دلیل نمی توانند عامل بروز ترومبوز های یاد شده باشند. با این حال، این ورید ها نشانه های آشکاری از عدم کارکرد مناسب عروق خونی در اندام های تحتانی بدن هستند.
این موضوع همواره باید یک مشکل جدی در نظر گرفته شود. تجمع خون در پا ها، احتمال خونریزی و ابتلا به زخم ها را افزایش می دهد. ورید های واریسی ضعیف بوده، به آسانی آسیب دیده و طیفی از مشکلات را در پا ها به وجود می آورند. در صورت مشاهده این ورید ها در بدن خود یا دیگران، مراجعه به پزشک و در صورت نیاز درمان آن ها ضروری است. این اقدام، خطر ابتلا به عوارض را کاهش داده و ظاهر ناخوشایند این ورید ها را بهبود می بخشد.
واریس عنکبوتی چیست؟
احتمالاً اسم واریس عنکبوتی به گوشتان خورده است. واریس عنکبوتی یکی از انواع واریس است. واریس عنکبوتی منجر به تشکیل توده های کوچکی از رگ های پیچ خورده می شود. این رگ ها معمولاً آبی یا قرمز هستند. رگ های دچار واریس عنکبوتی از زیر پوست دیده می شوند، اما دچار برآمدگی نیستند.
واریس عنکبوتی یک عارضه بدون درد است. رگ های آسیب دیده در صورت یا روی پاها ظاهر می شوند. واریس عنکبوتی از لحاظ جسمانی خطرناک نیست، هرچند شما به احتمال زیاد ظاهر آن ها را نمی پسندید.
مشکلات پزشکی مرتبط با ورید های واریسی و عنکبوتی
در صورت ابتلا به ورید های واریسی، مراجعه به پزشک جهت معاینه یک اقدام ضروری به شمار می رود. در برخی موارد، ظاهر این ورید ها می تواند بیانگر وجود بیماری هایی باشد که به خوبی درمان نشده اند. بسیاری از افراد همگام با افزایش سن، افزایش وزن و باردار شدن، بروز ورید های واریسی را تجربه خواهند کرد.
بروز این ورید ها در افراد جوان و سالم، می تواند بیانگر وجود یک مشکل ژنتیکی همچون مشکلات وریدی یا بیماری بافت همبند باشد. ورید های واریسی می توانند بیانگر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و حتی دیابت باشند. بسیاری از افراد در مراحل اوایل بیماری، از ابتلای خود اطلاعی ندارند.
آیا رگ های واریسی سلامت افراد را تهدید می کنند؟
رگ های واریسی در اکثر افراد آسیب های جسمانی جدی را به وجود نمی آورند. عوارض جانبی رگ های واریسی کم و غیرقابل توجه هستند، اما اگر بخواهیم چند مورد از عوارض واریس را نام ببریم می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- لخته های خونی (ترومبوفلبیت)
- خونریزی های محدود در نزدیکی پوست
- زخم های پوستی در مجاورت رگ های واریسی
- ترومبوز عمیق وریدی (DVT): وقتی لخته خونی در رگ های عمیق ایجاد شود، ترومبوز عمیق وریدی (DVT) رخ می دهد.این عارضه بیشتر در ران یا قسمت های پایین پا ظاهر می شود.
- آمبولی ریه: در این عارضه لخته های خونی از محل ایجاد اولیه جدا می شوند و به ریه ها می رسند. چنین عارضه ای حیات فرد را به خطر می اندازد.
برای اینکه بفهمیم آیا این بیماری ها از طریق عوامل بیماری زای یکسانی به هم ربط دارند یا خیر ، باید تحقیقات بیشتری را انجام دهیم.
شما باید به کدام علایم بیماری واریس توجه کنید؟
رگ های واریسی در اغلب موارد نگران کننده نیستند. به جز بیرون زدگی رگ های واریسی که نشانه ی شناخته شده این بیماری تلقی می شود، ممکن است با علایم دیگری هم روبرو شوید:
- تیرکشیدن و درد در ناحیه اطراف رگ
- خارش و سوزش در اطراف رگ
- خشکی و تحریک پذیری پوست
- احساس خستگی و سنگینی در پا
- انقباض عضلانی
- دردی که به خاطر ایستادن یا نشستن طولانی مدت ایجاد می شود
اگر راجع به واریس نگران هستید، یا تاب تحمل علایم آزاردهنده اش را ندارید، حتماً با پزشک ملاقات کنید.
اگر احساس کردید علایم رگ های واریسی شدیدتر شده اند، دسترسی به مراقبت های پزشکی را در اولویت قرار دهید. علایمی که مراقبت پزشکی را می طلبند به این شرح هستند:
- ایجاد نوارهای تیره تر، زخم ها و جراحت های پوستی
- خونریزی از رگ های واریسی
- درد و تورم دائمی
اگر خدای ناکرده لخته خونی از رگ های واریسی جدا شود، و به ریه ها برسد، ممکن است حیات فرد را تهدید کند. تنگی نفس تدریجی یا ناگهانی، مهم ترین نشانه ی آمبولی ریه است. سایر علایم آمبولی ریه به شرح زیر هستند:
- درد قفسه سینه
- سرگیجه، سرسبکی یا غش کردن
- اضطراب
- تپش قلب نامنظم
- افزایش ضربان قلب
- سرفه خونی
- عرق کردن
چند نکته ی دیگری که باید به ذهن بسپارید به شرح زیر هستند:
- این احتمال وجود دارد که رگ های واریسی ایجاد شده در طول بارداری، به صورت خود به خودی درمان شوند.
- حتی اگر صرفاً از ظاهر رگ های واریسی ناراضی هستید، می توانید برای درمان اقدام کنید.
- گاهی اوقات درمان های فردی همچون ورزش منظم، یا پوشیدن جوراب های فشاری برای از بین بُردن درد، حس ناخوشایند یا سایر عوارض ناشی از واریس کافی نیستند.
روش های مختلفی جهت مدیریت و درمان اختلالات وریدی همچون ورید های واریسی وجود دارند. بسیاری از افراد داشتن فعالیت و پوشیدن جوراب های فشاری را روشی برای کاهش تورم و ناراحتی خود می دانند. هر دوی این روش ها، فشار درون پا را افزایش داده و به حفظ گردش خون رونده به قلب کمک می کنند. با این حال، داشتن فعالیت و جوراب های فشاری، توانایی رفع ورید های واریسی را ندارند.
جراحی لیزری، درمان با امواج فراصوت و ابلیشن در کلینیک واریس، درمان های کم تهاجمی هستند که ورید های واریسی را از بین می برند. این درمان ها علاوه بر رفع ظاهر ناخوشایند ورید های واریسی، خطر ابتلا به عوارض مرگ بار آن ها را نیز کاهش می دهند. در حالی که بسیاری از گذشتگان با ورید های واریسی و عنکبوتی زندگی کرده اند، افراد امروزه تمایلی به تحمل این مشکل ندارند. افراد همچنین می دانند که این ورید ها را باید به عنوان یک علامت جدی از مشکلات وریدی در نظر گرفت. روش های درمانی متعدد در این زمینه درد، ناراحتی و مشکلات زیبایی افراد را رفع کرده و یک زندگی سرشار از سلامتی را به آن ها هدیه می دهند.
اجرای درمان اختصاصی روی رگ های واریسی در بسیاری موارد الزامی نیست. اما گاهی اوقات علایم بیماری تشدید می شوند، و خطر بروز عوارض جانبی بیشتر می شود. استفاده از جوراب های فشاری کارایی رگ ها و عضلات پا را افزایش می دهد. توانایی این جوراب ها برای کاهش علایم واریس در حد مطلوبی قرار دارد. این جوراب ها از اکثر داروخانه ها و فروشگاه های لوازم طبی قابل تهیه هستند، یا اینکه نوع خاصی از این جوراب ها را طبق نسخه ی پزشک تهیه کنید.
دو نمونه از درمان های توصیه شده توسط پزشک برای واریس خفیف به شرح زیر هستند:
✔️ اسکلروتراپی
اسکلروتراپی : یک عمل جراحی است که طی آن پزشک محلولی را داخل رگ ها تزریق می کند. این کار باعث تجزیه و ناپایداری رگ های واریسی می شود، بگونه ای که طی چند هفته تمامی رگ های واریسی ناپدید می شوند. شما می توانید این جراحی را در مطب پزشک انجام دهید.
درمان با لیزر: این کار به هیچگونه هیچ سرنگ نیاز ندارد، و هیچ شکاف پوستی ایجاد نمی شود. پرتوهای نوری به رگ های واریسی کوچک تابانده می شوند، تا زمانی که به صورت کامل ناپدید شوند.
اما چند مورد از روش های درمانی توصیه شده برای واریس شدید یا آزاردهنده به شرح زیر هستند:
استفاده از انرژی لیزر یا فرکانس رادیویی با هدایت کاتتر: این روش ها احتمالاً برای رگ های واریسی بزرگتر کارایی ندارند.
بُرش و بستن حداکثری رگ ها: در این روش، یک رگ بسته می شود و سپس به یک ورید عمیق متصل می شود. در گام بعدی برای برداشتن رگ، بُرش های کوچکی روی آن ایجاد می شوند.
فلبکتومی سیار: در این روش، رگ های واریسی کوچکتر از طریق سوراخ های ریز پوستی خارج می شوند.
جراحی آندوسکوپی وریدی: این روش به عنوان آخرین گزینه درمانی مطرح است. معمولاً هنگامی از آن استفاده می کنیم که زخم های پا گسترش یافته باشند، و سایر درمان ها نتیجه ی مثبتی نداشته باشند.
نکاتی برای پیشگیری از واریس
هرچند پیشگیری کامل از واریس ممکن نیست، اما می توانید کارهایی را انجام دهید تا خطر گسترش بیماری را تا حد امکان کاهش دهید.
اگر رگ های واریسی کوچکی روی پوستتان وجود دارند، این فرصت را دارید که با رعایت یک سری نکات از تشدید بیماری جلوگیری کنید:
ورزش معینی را به صورت منظم و روزانه انجام دهید: با این کار گردش خونتان تقویت می شود، و از انباشت خون در رگ ها جلوگیری می شود.
وزنتان را کنترل کنید: اگر دچار اضافه وزن باشید، رگ ها فشار بیشتری را تحمل می کنند.
مصرف نمک را کاهش دهید: مصرف زیاد نمک موجب افزایش فشار خون می شود. بدین ترتیب عدم تحرک پذیری خون افزایش می یابد.
از پوشیدن لباس های تنگ و کفش های پاشنه بلند خودداری کنید: عدم رعایت این نکات موجب تضعیف جریان خون می شود ، و احتمال ته نشینی خون در رگ های ضعیف را افزایش می دهد.
پاها را در موقعیتی بالاتر از قلب قرار دهید: اگر این کار را چند بار در روز انجام دهید ، برای کاهش ایستایی و انباشت خون در پاها مفید واقع می شود.
از ایستادن یا نشستن طولانی مدت خودداری کنید: یک هشدار صوتی را تنظیم کنید تا به شما یادآوری کند که بعد از سپری شدن هر ساعت، چند دقیقه حرکت کنید. سعی کنید پاهایتان را تا حد امکان بالا بیاورید.
دخانیات را ترک کنید: نیکوتین موجب جمع شدن رگ های خونی می شود، و در این حالت خون کمتری از رگ ها عبور می کند. تضعیف دیواره رگ ها، افزایش فشار خون و احتمال ایجاد لخته خونی از دیگر عوارض مصرف دخانیات محسوب می شوند.
سخن نهایی
رگ های واریسی، رگ های تیره و برآمده ای هستند که معمولاً روی پاها ظاهر می شوند. رگ های واریسی معمولاً خطرناک نیستند، اما گاهی اوقات موجب بروز عوارض جانبی همچون لخته خونی، خونریزی و زخم های پوستی می شوند.
اگر واریس دارید، روش های مراقبت فردی خاصی وجود دارند که می توانند به کاهش علایم بیماری کمک کنند. بالا آوردن پاها و استفاده از جوراب های فشاری دو نمونه از این روش ها هستند.
اگر بیماری شدیدتر باشد، می توانید از درمان های دیگری همچون تزریق، لیزردرمانی و جراحی کمک بگیرید. اگر فقط از لحاظ زیبایی نگران واریس هستید ، درمان های متناسب با این نگرانی هم وجود دارند.
اگر راجع به رگ های واریسی سوال دارید، حتماً با پزشک خصوصی تان راجع به عوارض و گزینه های درمانی موجود مشورت کنید.