سوالات مختلفی در رابطه با اسکن هسته ای قلب وجود دارد. از جمله این سوالات می توان به مواردی از جمله اسكن قلب چيست؟ چگونه جواب اسکن قلب را بخوانیم؟ از اسکن هسته ای قلب چه استفاده ای می کنند؟ اشاره کرد. باید گفت که اسکن هستهای قلب، یک روش تصویر برداری است که نشان می دهد آیا توزیع خون به عضله قلب شما به خوبی صورت می گیرد یا خیر و همچنین آیا عضله ی قلب شما به خوبی پمپاژ می کند یا خیر؟
به طور مثال، بعد از سکته ی قلبی (حمله ی قلبی) ممکن است از این تست، جهت بررسی میزان تخریب عضله ی قلب استفاده شود. این تست معمولا در دو فاز استراحت و ورزش انجام می شود. در این تست از مقادیر کم رادیو اکتیو تحت عنوان رادیوتریسر یا ماده نشان دار شده استفاده می شود. این ماده از طریق جریان خون به عضله قلب رسیده و توسط بافت سالم عضله قلب جذب می شود.
در تصاویر به دست آمده از اسکن، قسمت هایی از قلب که ماده رادیواکتیو را جذب کرده اند، در مقایسه با قسمت هایی که آسیب دیده اند و یا جریان خون مناسبی ندارند و ماده رادیو اکتیو را جذب نکرده اند، ظاهر متفاوتی خواهند داشت. در ادامه مطلب بیشتر در مورد اسکن هسته ای قلب و عکس هسته ای قلب توضیح خواهیم داد.
در فاز استرس این تست، جریان خون عضله ی قلب شما، وقتی قلب تحت استرس قرار گرفته است، بررسی می شود. معمولا جهت ایجاد استرس در قلب، از ورزش استفاده می شود. ولیکن اگر شما توانایی ورزش کردن را ندارید، می توان از طریق دارو هایی که ضربان قلب را بالا می برند، یا منجر به گشاد شدن عروق می شوند، به قلب استرس وارد کرد.
بعد از ترزیق ماده رادیواکتیو از دوربین های مخصوصی جهت تصویربرداری، استفاده می شود که این دوربین ها توانایی ارزیابی انرژی مواد رادیواکتیو، از خارج از بدن را دارند. این دوربین ها تصاویری از قلب، در حین استرس و همچنین در حال استراحت، گرفته و تصاویر به دست آمده با هم مقایسه می شوند.
چرا ممکن است من نیاز به انجام اسکن هسته ای داشته باشم؟
- در صورت وجود درد قفسه ی سینه
- جهت تشخیص بیماری عروق کرونر (تنگ شدگی خون رسان عروق قلب)
- بعد از سکته ی قلبی جهت ارزیابی میزان آسیب قلب
- جهت ارزیابی میزان جریان خون عضله ی قلب بعد انجام عمل باز یا تعبیه ی استنت
- جهت ارزیابی وجود بافت زنده در عضله ی قلب قبل از تصمیم گیری به باز کردن عروق توسط عمل باز یا آنژیوپلاستی در افرادی که قبلا دچار سکته های وسیع قلبی شده باشند.
- بررسی وجود بافت آسیب دیده در عضله ی قلب به دلایلی غیر از بیماری عروق کرونر.
خطرات اسکن هسته ای قلب چیست؟
- در حین ورزش، در موارد نادر ممکن است، به علت استرسی که به قلب، از طریق ورزش وارد می شود، نامنظمی قلبی، درد سینه و حتی حمله ی قلبی رخ دهد.
- آنژیوکتی که وارد دست شما می شود، ممکن است کمی ایجاد درد کند و همچنین تزریق ماده رادیواکتیو ممکن است منجر به احساس ناخوشایندی در محل تزریق شود. واکنش های حساسیتی به ماده رادیواکتیو خیلی نادر است.
- اگر برای وارد کردن استرس به قلب از دارو استفاده شده باشد، ممکن است بیمار دچار سرگیجه، تهوع، لرز و یا تنگی نفس و یا درد سینه گذرا شود.
عکس هسته ای قلب
در تصویر زیر عکس هسته ای قلب را مشاهده می کنید.
عواملی که می توانند در نتایج به دست آمده اختلال ایجاد کنند:
- استفاده از دارو های حاوی تئوفیلین.
- استفاده از کافئین، طی 48 ساعت قبل از انجام تست.
- استفاده از سیگار یا هرگونه تنباکو، طی 48 ساعت قبل از انجام تست.
- استفاده از دارو های قلبی که توانایی کاهش ضربان قلب را دارند یا نیترات ها که توانایی گشاد کردن عروق قلب را دارند.
- در صورتی که ضربان ساز قلبی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
چگونه باید آماده انجام اسکن هسته ایی شویم؟
موارد احتیاط:
- اگر شما حامله هستید یا احتمال حاملگی وجود دارد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر به فرزند خود شیر می دهید، به علت احتمال آلوده شدن شیر، با ماده رادیواکتیو، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است از شما خواسته شود لباس مخصوص اتاق عمل (گان) بر تن کنید.
- جهت انجام ورزش کفش راحت همراه داشته باشید.
- از شما درخواست می شود که برای چند ساعت از خوردن و آشامیدن پرهیز نمایید.
- اگر جهت وارد کردن استرس به قلب شما، برای مثال از دارو استفاده شود، باید از دارو هایی که حاوی تئوفیلین و کافئین هستند پرهیز نمایید، مانند قهوه، حتی نوع دی کف (بدون کافئین) آن نیز مجاز نمی باشد.
- دارو هایی که برای درمان آسم استفاده می شود، ممکن است حاوی تئوفیلین باشد. لیست دارو های مصرفی را به پزشک خود اطلاع دهید.
- دارو های حاوی تئوفیلین باید از 48 ساعت قبل و نوشیدنی های حاوی کافئین باید از 12 تا 24 ساعت قبل پرهیز شود.
- در صورتی که به ماده خاصی حساسیت دارید به پزشک خود حتما اطلاع دهید.
در حین تست چه اتفاقی رخ می دهد؟
- اسکن هسته ای، تستی است که می تواند به صورت سرپایی انجام شود و نیاز به بستری نمی باشد. قبل از انجام تست، از شما خواسته می شود که زیورآلات و یا سایر مواردی که می توانند در تست اختلال ایجاد کنند، را همراه خود نداشته باشید.
- یک راه وریدی به صورت آنژیوکت در دست شما تعبیه خواهد شد.
- برچسب مخصوص نوار قلب، جهت ثبت نوار قلب روی قفسه سینه شما چسبانده می شود. در آقایان ممکن است لازم باشد قسمتی از موی سینه تراشیده شود.
- دستگاه فشار سنج دور بازوی شما قرار داده می شود تا حین ورزش، فشار شما به صورت مکرر اندازه گیری شود.
- در حین ورزش شما روی دستگاه تردمیل به آرامی شروع به راه رفتن می کنید. سرعت دستگاه و شیب آن به آرامی افزایش پیدا می کند.
- فشار و ضربان قلب شما مانیتور می شود، وقتی که به Peak (حداکثر) ظرفیت ورزشی که برای شما تعیین شده است رسیدید، ماده رادیواکتیو از طریق آنژیوکت به شما تجویز خواهد شد. بعد از تزریق ماده رادیواکتیو، شما برای چند دقیقه به ورزش کردن ادامه می دهید. سپس روی تختی که اسکنر (دوربین مخصوص) قرار دارد، دراز کشیده و تصویربرداری انجام خواهد گرفت. اگر شما امکان انجام ورزش را ندارید، همانطور که گفته شد، از دارو جهت وارد کردن استرس به قلب شما استفاده می شود. که به صورت زیر می باشد:
جهت انجام آن شما روی تخت که اسکنر (دوربین مخصوص) در کنار آن قرار دارد، دراز می کشید، سپس داروی مورد نظر از طریق آنژیوکت به شما تزریق خواهد شد. در این حین، ضربان و فشار شما مانیتور می شود. سپس ماده رادیواکتیو تزریق شده و تصویربرداری انجام خواهد گرفت.
اتمام تست
- اگر در هر لحظه از انجام تست و یا بعد از پایان آن احساس سرگیجه، درد سینه و یا تنگی نفس شدید داشتید، به تکنسین مربوطه اطلاع دهید.
- وقتی که جهت تصویربرداری روی تخت دراز می کشید، دستهای شما بالای سر شما قرار داده می شوند و از شما خواسته می شود که بی حرکت بمانید. زیرا تکان خوردن شما می تواند منجر به مخدوش شدن تصاویر شود.
- تصویربرداری در این مرحله ممکن است ده تا شصت دقیقه به طول انجامد. (بسته به نوع ماده رادیواکتیوی که استفاده می شود).
- بعد از اتمام تصویربرداری شما مجاز خواهید بود که اتاق تصویربرداری را ترک کنید ولی لازم است برای تصویربرداری مرحله ی دوم (مرحله ی استراحت) سه تا شش ساعت منتظر بمانید و مجددا تصویربرداری انجام خواهد شد.
- طی این مدت شما اجازه ی استفاده از تنباکو و همچنین خوردن مواد غذایی را ندارید. ولیکن نوشیدن مقادیر کم مایعات که حاوی کافئین نباشند، مجاز می باشد.
- بعضاً ممکن است جهت تصویربرداری مرحله دوم به شما توصیه شود روز بعد مراجعه نمایید.
- تصویربرداری مرحله دوم بسیار مشابه مرحله اول بوده، ولیکن در این مرحله لازم نیست که شما ورزش کرده و یا دارویی که منجر به افزایش ضربان قلب شما می شود، تجویز شود.
- مثل قبل روی تخت دراز می کشید و تصویربرداری انجام خواهد شد.
- وقتی که تصویربرداری مرحله دوم نیز به پایان رسید، آنژیوکت از دست شما خارج شده و شما می توانید محل را ترک کنید.
بعد از انجام اسکن هسته ایی چه اتفاقی می افتد؟
- هنگامی می خواهید از روی تخت بلند شوید، با توجه به اینکه مدت زیادی روی تخت دراز کشیده اید، این کار را به آرامی انجام دهید، تا دچار سرگیجه یا سیاه رفتن چشم ها نشوید.
- طی 24 تا 48 ساعت بعد از انجام اسکن هسته ایی، مقادیر زیادی آب بنوشید این امر به تخلیه سریعتر مواد رادیواکتیو از بدن شما کمک می کند.
- محل آنژیوکت را از نظر قرمزی، تورم و درد چک کنید. موارد ذکر شده می توانند نشانه ی عفونت محل آنژیوکت یا واکنش حساسیتی باشند.
- در صورت مشاهده ی این موارد حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- بر اساس نتایج به دست آمده از تست و تفسیر آنها توسط پزشک، ممکن است شما کاندید درمان دارویی و یا انجام آنژیوگرافی باشید.
چگونه جواب اسکن قلب را بخوانیم?
تفسیر این اسکن توسط شخصی که فاقد تخصص در زمینه قلب است (حتی اگر این شخص در زمینه های دیگر پزشکی مهارت داشته باشد) کار صحیحی نمی باشد. بهتر است برای به دست آوردن جواب صحیح و درمان مناسب به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.