آنژیوپلاستی، رویکردی است که برای بازکردن شریان های کرونری مسدود شده ناشی از بیماری شریان کرونری، استفاده می شود. این رویکرد بدون نیاز به جراحی، گردش خون را به عضله قلب برمی گرداند. آنژیوپلاستی را می توان در یک شرایط اضطراری مانند حمله قلبی یا اگر پزشک به بیماری قلبی شما مشکوک شده باشد، به صورت یک جراحی اضطراری انجام داد.
آنژیوپلاستی، مداخله کرونری از راه پوست (PCI) نیز نامیده می شود. برای انجام آنژیوپلاستی، یک لوله نازک و بلند به نام کاتتر وارد رگ خونی می شود و به سوی شریان کرونری مسدود شده هدایت می شود. کاتتر در نوک خود دارای یک بالون ریز می باشد. زمانی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، بالون در ناحیه مسدود شده ی شریان قلب باد می شود.
این فشار، پلاک یا لخته ی خونی را به سمت دیگر شریان فشرده می کند و فضای بیشتری را برای جریان خون باز می کند. پزشک در طول جراحی از فلوروسکوپی استفاده می کند. فلوروسکوپی نوع خاصی از اشعه ی ایکس است که به پزشک کمک می کند انسداد موجود در شریان قلب را با حرکت ماده ی حاجب، درون شریان ها پیدا کند. این رویکرد، آنژیوگرافی کرونری نامیده می شود.
پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که شما به عمل دیگری نیز نیاز دارید. این رویکرد ممکن است شامل از بین بردن پلاک (آترکتومی) در محل تنگی شریان باشد. در آترکتومی، پزشک ممکن است از کاتتری با نوک گردان استفاده کند. زمانی که کاتتر به محل تنگی شریان می رسد، پلاک شکسته می شود.
استنت چه کاربردی دارد؟
استنت های کرونری در حال حاضر تقریباً در تمام رویکردهای آنژیوپلاستی استفاده می شوند. استنت، یک حلقه مش فلزی ریز و قابل انبساط است که در ناحیه تازه باز شده شریان استفاده می شود تا به باز ماندن شریان، کمک کند. وقتی که استنت در جای خود قرار گرفت، بافت کم کم مانند یک لایه ی پوست روی استنت را می پوشاند. پزشک ممکن است برای کاهش چسبندگی پلاکت ها دارویی به نام ضدپلاکت تجویز کند. پلاکت ها سلولهای خونی خاصی هستند که به یکدیگر می چسبند تا خونریزی را متوقف کنند.
این داروها همچنین می توانند از تشکیل لخته خونی درون استنت جلوگیری کنند. تیم پزشکی دستورالعمل های خاصی را در مورد داروهای مورد نیاز و مدت زمان استفاده از آنها ارائه می دهد. اکثر استنت ها با دارو پوشانده می شوند تا از تشکیل بافت اسکار درون استنت پیشگیری کنند. این استنت ها، استنت های دارویی نامیده می شوند و در رگ های خونی، دارو آزاد می کنند تا رشد بیش از حد بافت درون استنت را آهسته تر کنند.
این کار از تنگ شدن مجدد رگ خونی جلوگیری می کند. برخی از استنت ها این پوشش دارویی را ندارند و استنت های تماماً فلزی (BMS) نامیده می شوند و نیاز به استفاده طولانی مدت از داروی ضدپلاکت ندارند. این استنت ها در افرادی که در معرض خطر خونریزی هستند، ترجیح داده می شوند. از آنجا که استنت ها می توانند مسدود شوند، اگر بعد از استنت گذاری درد قفسه سینه دارید، با تیم پزشکی خود درمیان بگذارید.
اگر درون استنت بافت اسکار تشکیل شود، شما ممکن است به تجدید آنژیوپلاستی با بالون یا یک استنت دیگر نیاز پیدا کنید. در برخی موارد، ممکن است از طریق تعبیه یک کاتتر در نزدیکی بافت اسکار، پرتودرمانی انجام شود تا رشد بافت اسکار متوقف شود و رگ خونی باز شود. این عمل رادیوتراپی داخلی یا براکی تراپی گفته می شود.
چرا ممکن است به آنژیوپلاستی نیاز داشته باشم؟
آنژیوپلاستی برای بازگردانی جریان خون به شریان کرونری در زمان تنگی شریان انجام می شود. تمام بیماری های شریان کرونری با آنژیوپلاستی قابل درمان نیستند. پزشک بر اساس شرایط شما بهترین راه برای درمان بیماری شریان کرونری انتخاب خواهد کرد.
خطرات آنژیوپلاستی چه مواردی هستند؟
عوارض احتمالی مربوط به آنژیوپلاستی، استنت گذاری، آترکتومی و رویکردهای مرتبط عبارتند از:
- خونریزی در محل تعبیه کاتتر در بدن (معمولاً در کشاله ران، مچ یا بازو)
- لخته ی خونی یا آسیب به رگ خونی
- لخته ی خونی در رگ خونی درمان شده
- عفونت در محل قرار گرفتن کاتتر
- ضربان های غیرطبیعی قلب
- حمله قلبی
- سکته
- درد یا ناراحتی قفسه سینه
- پارگی شریان کرونری یا بسته شدن کامل شریان کرونری که نیاز به به جراحی قلب باز دارند.
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب
- آسیب کلیوی بر اثر ماده حاجب
شما می توانید از تیم پزشکی خود در مورد مقدار اشعه مورد استفاده در طول آنژیوپلاستی و خطرات مرتبط با شرایط خاص خود سؤال کنید. خطرات در معرض اشعه قرار گرفتن، ممکن است مربوط به تعداد کلی اشعه های ایکس مورد استفاده یا درمان در یک دوره زمانی طولانی باشد.
برای برخی از افراد، دراز کشیدن روی تخت به مدت طولانی، می تواند موجب مقداری ناراحتی یا درد شود. همچنین ممکن است با توجه به شرایط خاص شما، خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد.
چگونه برای آنژیوپلاستی آماده شوم؟
- تیم مراقبتی توضیحاتی را در مورد عمل به شما ارائه می دهد.
- شما باید فرم رضایت نامه را امضا کنید.
- اگر به ماده حاجب آلرژی دارید، به تیم پزشکی خود اطلاع دهید.
- اگر به هر گونه دارو، لاتکس یا ماده بی حسی موضعی حساسیت دارید به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت بارداری یا احتمال آن به پزشک اطلاع دهید.
- اگر روی قفسه سینه یا شکم خود پیرسینگ دارید، به تیم پزشکی اطلاع دهید.
- در مورد تمام داروهای مصرفی خود مانند ویتامین ها و مکمل ها به تیم پزشکی اطلاع دهید.
- اگر سابقه ی اختلالات خونی دارید یا داروی رقیق کننده ی خون مصرف می کنید، به پزشک اطلاع دهید.
- پزشک ممکن است از شما آزمایش خون درخواست کند.
بیشتر بخوانید: منظور از آنژیوگرافی پای دیابتی چیست؟
در طول آنژیوپلاستی چه اتفاقی می افتد؟
- از شما درخواست می شود هر گونه زیورآلات یا اشیاء دیگری را که به همراه دارید خارج کنید.
- شما باید لباس های خود را درآورید و گان بپوشید.
- قبل از آنژیو باید مثانه خود را تخلیه کنید.
- اگر در ناحیه کاتترگذاری (کشاله ران) موی زیادی دارید، باید تراشیده شوند.
- یک خط درون وریدی برای تزریق دارو یا مایعات به دست یا بازوی شما وصل می شود.
- باید به کمر روی تخت دراز بکشید.
- به دستگاه نوار قلب متصل می شوید.
- در اتاق چندین صفحه نمایش وجود دارد که علائم حیاتی شما مانند ضربان قلب، فشار خون، میزان تنفس و سطح اکسیژن خون را نشان می دهند.
- آرامبخش دریافت می کنید، اما به احتمال زیاد در طول آنژیو بیدار خواهید بود.
- ضربان شما در زیر محل تعبیه کاتتر بررسی می شود.
- به پوست ناحیه کاتتر بی حسی موضعی تزریق می شود.
- زمانی که بی حسی موضعی اثر کرد، یک غلاف یا لوله پلاستیکی درون رگ خونی قرار داده می شود تا از طریق آن کاتتر به سوی رگ خونی و سپس قلب هدایت شود. در این مرحله برای مشاهده ی حرکت کاتتر به سوی قلب، از فلوروسکوپی استفاده می شود.
- زمانی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، ماده حاحب از طریق کاتتر به شریان های کرونری تزریق می شود تا ناحیه مسدود شده مشاهده شود.
- اگر در این مرحله هر نشانه ای از مشکل تنفسی، تعریق، بی حسی، خارش، حالت تهوع یا استفراغ، لرز یا تپش قلب را احساس کردید به پزشک اطلاع دهید.
- بعد از تزریق ماده حاجب، چند تصویر اشعه ی ایکس از قلب و شریان های کرونری شما گرفته می شود.
- زمانی که پزشک محل انسداد را شناسایی کرد، کاتتر را به سوی آن هدایت می کند و بالون باد می شود تا شریان را باز کند. شما ممکن است در این مرحله مقداری درد و ناراحتی را احساس کنید. زیرا جریان خون به طور موقت با بادشدن بالون مسدود می شود. با خالی شدن باد بالون، این احساس ناراحتی باید از بین رود.
- پزشک ممکن است این کار را چندین بار انجام دهد و در این مرحله تصمیم می گیرد که برای باز نگه داشتن شریان، از استنت استفاده کند یا خیر. در برخی از موارد ممکن است قبل از باد شدن بالون، استنت گذاری انجام شود. سپس با بادشدن بالون، شریان باز می شود.
- پزشک بعد از باز شدن شریان، بررسی ها، تصاویر و آنژیوگرافی را انجام می دهد.
- غلاف یا لوله کاتتر خارج می شود و ممکن است محل آن با دستگاه بستن زخم بسته شود و یا با فشار دستی روی ناحیه برای جلوگیری از خونریزی، رگ خونی بسته می شود. پزشک تصمیم می گیرد کدام روش را انجام دهد.
- اگر از دستگاه بخیه استفاده شود، یک پانسمان استریل روی ناحیه مورد نظر قرار داده می شود. اگر از فشار دستی استفاده شود، پزشک یا دستیار او روی نقطه مورد نظر فشار وارد می کند تا برای جلوگیری از خونریزی در بیرون رگ خونی یک لخته تشکیل شود. بعد از توقف خونریزی یک باند بسیار محکم روی محل قرار داده می شود.
بیشتر بخوانید: آنژیوگرافی عروق کرونری
بعد از آنژیوپلاستی چه اتفاقی می افتد؟
در بیمارستان شما برای نظارت و بررسی بیشتر، به اتاق ریکاوری منتقل می شوید. در آنجا یک پرستار علائم حیاتی، محل کاتترگذاری، گردش خون و احساس درد در ناحیه کاتتر گذاری را بررسی می کند. بسته به شرایط شما مدت استراحت ممکن است از 4 تا 6 ساعت متغیر باشد. اگر پزشک شما از دستگاه بستن زخم استفاده کرده است، این مدت زمان کوتاهتر خواهد بود. در برخی از موارد غلاف یا لوله کاتتر در محل تعبیه کاتتتر باقی می ماند و در این صورت استراحت شما تا زمانی که غلاف خارج شود طول می کشد. بعد از خارج شدن آن می توانید یک وعده غذایی سبک بخورید.
شما ممکن است به دلیل عوارض ماده ی حاجب و دریافت مایعات، احساس نیاز فوری به ادرار پیدا کنید. در این شرایط ممکن است برای خم نشدن پا یا دستتان نیاز به لگن پیدا کنید. بعد از تکمیل دوره استراحتتان، پرستار به شما کمک می کند بلند شوید و فشار خون شما را چک می کند. سپس به شما توصیه می شود برای شستشوی ماده حاجب از بدن خود، آب و مایعات دیگر بخورید. بعد از آنژیو شما می توانید رژیم غذایی معمول خود را از سر بگیرید، مگر اینکه پزشک توصیه ی دیگری داشته باشد. همچنین می توانید همان روز به خانه بروید.
با توجه به شرایط و نتایج آنژیوگرافی ممکن است مدت زمان ماندن شما در بیمارستان طولانی تر باشد. بعد از بیمارستان باید فردی شما را به خانه برساند. در خانه محل تعبیه کاتتر را برای وجود هر گونه خونریزی، درد غیر طبیعی، ورم، تغییر رنگ غیر طبیعی یا تغییر دما چک کنید. یک کبودی کوچک طبیعی است. اگر متوجه خونریزی مداوم یا زیاد در ناحیه کاتترگذاری شُدید که با یک پانسمان کوچک رفع نمی شود با پزشک تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر